olej

m I, D. -u; lm M. -e, D. \olejei a. -ów

1. «ciekła substancja tłuszczowa barwy od jasnożółtej do ciemnozielonej (otrzymywana z nasion i owoców niektórych roślin lub tkanek ssaków i ryb morskich), mająca zastosowanie w przemyśle spożywczym, technice oraz w lecznictwie»

Olej arachidowy, kokosowy, lniany, rzepakowy, słonecznikowy, sojowy.

Oleje jadalne.

Oleje roślinne, zwierzęce.

Wytłaczać, wyciskać olej.

Smażyć placki na oleju.

Śledź w oleju.

Zalać, przyprawić coś olejem.

∆ Olej rycynowy «olej wydobywany z nasion rącznika, lepka, bezbarwna lub jasnożółta ciecz; ma zastosowanie w lecznictwie jako środek przeczyszczający oraz w przemyśle do wyrobu farb, lakierów, pokostów, smarów itp.»

∆ rel. Oleje święte «poświęcony tłuszcz roślinny (zwykle oliwa czysta lub z dodatkiem balsamu albo innych substancji zapachowych), używany w obrzędach liturgicznych»

◊ Nie mieć oleju w głowie «być głupim, postępować nierozumnie, bez zastanowienia»

◊ Nudny jak flaki z olejem «o czymś, o kimś bardzo nudnym»

2. «płynny produkt destylacji ropy naftowej, węgla kamiennego, smoły»

Olej naftalenowy.

Olej parafinowy.

Olej smołowy.

Olej terpentynowy.

Oleje mineralne.

∆ techn. Olej napędowy «olej przeznaczony do napędu silników wysokoprężnych»

∆ Oleje opałowe «wysokowrzące frakcje ropy naftowej lub smoły węglowej, stosowane jako paliwa w hutnictwie i żegludze»

∆ Olej skalny «ropa naftowa»

∆ Oleje smarowe (smarne) «oleje stosowane do smarowania urządzeń technicznych, głównie w celu zmniejszenia współczynnika tarcia i chłodzenia współpracujących ze sobą części ruchomych»

3. tylko w lm, środ. «farby olejne»

Malować olejami.

4. środ. «obraz namalowany farbami olejnymi»

Na ścianie wisi duży olej.