siedzieć

siedzieć
ndk VIIa, \siedziećdzę, \siedziećdzisz, \siedziećdział, \siedziećdzieli
1. «znajdować się w pozycji, w której ciało załamane w biodrach spoczywa całym ciężarem na pośladkach, a nogi są zwykle zgięte w kolanach; o zwierzętach: spoczywać całym ciężarem na zadzie, na tylnych nogach (ptaki - na zgiętych nogach); o owadach: pozostawać w nieruchomej pozycji na jednym miejscu»

Siedzieć na krześle, na kanapie, na ławce, na koniu.

Siedzieć za stołem, przy stole.

Siedzieć bokiem, przodem, tyłem do kogoś, do czegoś.

Siedzieć rzędem, szeregiem, wiankiem.

Siedzieć okrakiem, z podwiniętymi nogami.

Siedzieć u czyich kolan, stóp.

Siedzieć w niedbałej pozie, z nogą na nodze.

Pies siedział przed bramą.

Wrony siedzą na płocie.

Mucha siedzi na suficie.

∆ Siedzieć w kucki «siedzieć na zgiętych nogach, kucnąwszy»
∆ Siedzieć po turecku «siedzieć na skrzyżowanych nogach, mając kolana daleko od siebie, a stopy razem i na jednym poziomie z siedzeniem»
∆ Siedzieć na jajach «o samicach ptaków: ogrzewając sobą jaja, wysiadywać pisklęta»
◊ Siedzieć do późnej nocy, do którejś godziny w nocy, długo w noc «nie kłaść się długo spać, pracując nad czymś, zajmując się czymś»
◊ Siedzieć mocno w siodle «czuć się pewnie na jakimś stanowisku, mieć ugruntowaną pozycję»
◊ Siedzieć na dwóch stołkach «być dwulicowym, prowadzić grę na dwa fronty, czerpiąc często z tego powodu korzyści»
◊ Siedzieć z założonymi rękami «nic nie robić, być bezczynnym, zachowywać się biernie»
◊ Siedzieć jak na szpilkach, jak na (gorących, rozżarzonych) węglach «denerwować się, niecierpliwić się»
◊ Siedzieć cicho, spokojnie, jak trusia, jak mysz (pod miotłą) «siedzieć bez ruchu, milczeć, zachowywać się spokojnie, zwykle w obawie, żeby nie zwrócić na siebie czyjejś uwagi»
pot. Siedzieć na pieniądzach «być bardzo bogatym»
2. pot. «przebywać, pozostawać gdzieś przez jakiś czas, być gdzieś obecnym»

Siedzieć w domu, u kolegi.

Gdzie on tak długo siedzi?

◊ Siedzieć drugi, trzeci rok w klasie «powtarzać program jakiejś klasy po raz drugi, trzeci»
◊ Siedzieć jak na niemieckim (tureckim) kazaniu «nic nie rozumieć, nie orientować się»
◊ Siedzieć gdzieś kamieniem, kołkiem, jak przykuty «przebywać gdzieś bez przerwy, nie ruszając się z miejsca»
◊ Siedzieć komuś na karku «naprzykrzać się komuś; być komuś ciężarem, będąc na jego utrzymaniu»
◊ Siedzieć pod pantoflem «zwykle o mężu w stosunku do żony: słuchać żony we wszystkim, nie mieć w domu własnego zdania»
◊ Siedzieć u kogoś w kieszeni «być zależnym materialnie od kogoś, być czyimś dłużnikiem»
◊ Siedzieć w długach (po uszy) «być (bardzo) zadłużonym»
◊ Ktoś (rzadziej coś) w kimś siedzi «ktoś ma takie cechy, kogoś coś charakteryzuje»
◊ Siedzieć w kimś «znać kogoś na wylot, wiedzieć co myśli, odczuwa, zamierza (częściej z przeczeniem)»
3. pot. «być gdzieś osiedlonym, stale gdzieś mieszkać, spędzać gdzieś życie»

Siedzieć na wsi, w mieście.

Siedzieć na roli, na ojcowiźnie.

Przez kilka lat siedział w Szczecinie.

Ostatnio siedzi za granicą.

przestarz. Siedzieć na łasce, na łaskawym chlebie u kogoś «mieć u kogoś mieszkanie i utrzymanie z łaski, za darmo»
□ Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi.
4. pot. «zajmować się czymś, pracować w jakiejś branży; być czymś bardzo zajętym, zaabsorbowanym»

Siedzieć nad książką, lekcjami, robotą.

Siedzieć w czymś (np. w gazetach, książkach, badaniach) po uszy.

Siedzieć w biurze, w handlu, w przemyśle.

Całymi popołudniami siedział przy maszynach.

◊ Siedzieć w garnkach «zajmować się gospodarstwem domowym»
5. pot. «znajdować się w przymusowym zamknięciu, być pozbawionym wolności, uwięzionym, aresztowanym»

Siedzieć w areszcie, w więzieniu, w kozie, w pace, posp. w mamrze, w ulu.

Siedzieć za kratkami, w niewoli, w obozie.

Siedzieć pod kluczem.

Siedział dwa lata za kradzież.

6. pot. «o przedmiotach, częściach urządzeń: znajdować się gdzieś, być przytwierdzonym, umocowanym do czegoś, tkwić gdzieś»

Kapelusz dobrze siedzi na głowie.

Pociski, kule jeszcze siedzą w murze.

Bezpieczniki, nity siedzą, nie wypadły.

Hak, gwóźdź, ząb mocno siedzi.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • siedzieć — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIb, siedziećdzę, siedziećdzi, siedziećdział, siedziećdzieli {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} być w pozycji, w której cały ciężar ciała spoczywa na pośladkach, nogi są zwykle ugięte w… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć — 1. pot. żart. Mieć na czym siedzieć «mieć duże pośladki, szerokie biodra»: – Nie zaprzeczę, że masz na czym siedzieć... – zaczął żartować. W. M. Korczyńska, Wróć. 2. Siedzieć komuś na karku, na głowie a) «naprzykrzać się komuś»: Przecież nie będę …   Słownik frazeologiczny

  • siedzieć [być] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{u kogoś} {{/stl 8}}w kieszeni {{/stl 13}}{{stl 7}} być zależnym od kogoś finansowo, być zadłużonym u kogoś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Siedzieć u krewnych w kieszeni. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć cicho — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} milczeć, nie przeszkadzać komuś, nie wtrącać się do rozmowy, zachowywać się spokojnie, starać się nie zwracać na siebie uwagi itp. : {{/stl 7}}{{stl 10}}Siedź cicho, jeśli nie chcesz wyjść za drzwi.… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć jak mumia — {{/stl 13}}{{stl 7}} siedzieć w milczeniu, w bezruchu, nie odzywać się słowem : {{/stl 7}}{{stl 10}}Wszyscy gadali wesoło jeden przez drugiego, a on siedział jak mumia. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć po turecku — {{/stl 13}}{{stl 7}} siedzieć (zwykle na podłodze) ze skrzyżowanymi nogami {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć [stać, tkwić] jak kołek — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} siedzieć (stać) bez ruchu, nie odzywając się; nie umieć zachować się w towarzystwie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Na przyjęciu nie znał nikogo i stał pod ścianą jak kołek. Nie stój, nie… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć (cicho) jak mysz pod miotłą — {{/stl 13}}{{stl 7}} zachowywać się bardzo cicho, nie zwracając na siebie uwagi, starać się pozostać niezauważonym (czasem w obawie przed jakimś niebezpieczeństwem) : {{/stl 7}}{{stl 10}}Siedział jak mysz pod miotłą, by nie dostać swojej porcji… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć [czekać, przyglądać się] z założonymi rękami — {{/stl 13}}{{stl 7}} nic nie robić, być bezczynnym, biernym; nie wykonywać czegoś, nie pracować : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie siedźmy z założonymi rękami, trzeba coś zrobić. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • siedzieć jak na rozżarzonych węglach — {{/stl 13}}{{stl 7}} być bardzo niespokojnym, zdenerwowanym, oczekując na coś; niecierpliwić się bardzo, będąc zmuszonym czekać : {{/stl 7}}{{stl 10}}Siedział jak na rozrzażonych węglach, nie mogąc doczekać się końca zebrania, czekając na werdykt …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”