- siedzieć
- ndk VIIa, \siedziećdzę, \siedziećdzisz, \siedziećdział, \siedziećdzieli1. «znajdować się w pozycji, w której ciało załamane w biodrach spoczywa całym ciężarem na pośladkach, a nogi są zwykle zgięte w kolanach; o zwierzętach: spoczywać całym ciężarem na zadzie, na tylnych nogach (ptaki - na zgiętych nogach); o owadach: pozostawać w nieruchomej pozycji na jednym miejscu»
Siedzieć na krześle, na kanapie, na ławce, na koniu.
Siedzieć za stołem, przy stole.
Siedzieć bokiem, przodem, tyłem do kogoś, do czegoś.
Siedzieć rzędem, szeregiem, wiankiem.
Siedzieć okrakiem, z podwiniętymi nogami.
Siedzieć u czyich kolan, stóp.
Siedzieć w niedbałej pozie, z nogą na nodze.
Pies siedział przed bramą.
Wrony siedzą na płocie.
Mucha siedzi na suficie.
∆ Siedzieć w kucki «siedzieć na zgiętych nogach, kucnąwszy»∆ Siedzieć po turecku «siedzieć na skrzyżowanych nogach, mając kolana daleko od siebie, a stopy razem i na jednym poziomie z siedzeniem»∆ Siedzieć na jajach «o samicach ptaków: ogrzewając sobą jaja, wysiadywać pisklęta»◊ Siedzieć do późnej nocy, do którejś godziny w nocy, długo w noc «nie kłaść się długo spać, pracując nad czymś, zajmując się czymś»◊ Siedzieć mocno w siodle «czuć się pewnie na jakimś stanowisku, mieć ugruntowaną pozycję»◊ Siedzieć na dwóch stołkach «być dwulicowym, prowadzić grę na dwa fronty, czerpiąc często z tego powodu korzyści»◊ Siedzieć z założonymi rękami «nic nie robić, być bezczynnym, zachowywać się biernie»◊ Siedzieć jak na szpilkach, jak na (gorących, rozżarzonych) węglach «denerwować się, niecierpliwić się»◊ Siedzieć cicho, spokojnie, jak trusia, jak mysz (pod miotłą) «siedzieć bez ruchu, milczeć, zachowywać się spokojnie, zwykle w obawie, żeby nie zwrócić na siebie czyjejś uwagi»◊ pot. Siedzieć na pieniądzach «być bardzo bogatym»2. pot. «przebywać, pozostawać gdzieś przez jakiś czas, być gdzieś obecnym»Siedzieć w domu, u kolegi.
Gdzie on tak długo siedzi?
◊ Siedzieć drugi, trzeci rok w klasie «powtarzać program jakiejś klasy po raz drugi, trzeci»◊ Siedzieć jak na niemieckim (tureckim) kazaniu «nic nie rozumieć, nie orientować się»◊ Siedzieć gdzieś kamieniem, kołkiem, jak przykuty «przebywać gdzieś bez przerwy, nie ruszając się z miejsca»◊ Siedzieć komuś na karku «naprzykrzać się komuś; być komuś ciężarem, będąc na jego utrzymaniu»◊ Siedzieć pod pantoflem «zwykle o mężu w stosunku do żony: słuchać żony we wszystkim, nie mieć w domu własnego zdania»◊ Siedzieć u kogoś w kieszeni «być zależnym materialnie od kogoś, być czyimś dłużnikiem»◊ Siedzieć w długach (po uszy) «być (bardzo) zadłużonym»◊ Ktoś (rzadziej coś) w kimś siedzi «ktoś ma takie cechy, kogoś coś charakteryzuje»◊ Siedzieć w kimś «znać kogoś na wylot, wiedzieć co myśli, odczuwa, zamierza (częściej z przeczeniem)»3. pot. «być gdzieś osiedlonym, stale gdzieś mieszkać, spędzać gdzieś życie»Siedzieć na wsi, w mieście.
Siedzieć na roli, na ojcowiźnie.
Przez kilka lat siedział w Szczecinie.
Ostatnio siedzi za granicą.
◊ przestarz. Siedzieć na łasce, na łaskawym chlebie u kogoś «mieć u kogoś mieszkanie i utrzymanie z łaski, za darmo»□ Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi.4. pot. «zajmować się czymś, pracować w jakiejś branży; być czymś bardzo zajętym, zaabsorbowanym»Siedzieć nad książką, lekcjami, robotą.
Siedzieć w czymś (np. w gazetach, książkach, badaniach) po uszy.
Siedzieć w biurze, w handlu, w przemyśle.
Całymi popołudniami siedział przy maszynach.
◊ Siedzieć w garnkach «zajmować się gospodarstwem domowym»5. pot. «znajdować się w przymusowym zamknięciu, być pozbawionym wolności, uwięzionym, aresztowanym»Siedzieć w areszcie, w więzieniu, w kozie, w pace, posp. w mamrze, w ulu.
Siedzieć za kratkami, w niewoli, w obozie.
Siedzieć pod kluczem.
Siedział dwa lata za kradzież.
6. pot. «o przedmiotach, częściach urządzeń: znajdować się gdzieś, być przytwierdzonym, umocowanym do czegoś, tkwić gdzieś»Kapelusz dobrze siedzi na głowie.
Pociski, kule jeszcze siedzą w murze.
Bezpieczniki, nity siedzą, nie wypadły.
Hak, gwóźdź, ząb mocno siedzi.
Słownik języka polskiego . 2013.
