sypać

ndk IX, \sypaćpię, \sypaćpiesz, syp, \sypaćał, \sypaćany - sypnąć dk Va, \sypaćnę, \sypaćniesz, \sypaćnij, \sypaćnął, \sypaćnęła, \sypaćnęli, \sypaćnięty, \sypaćnąwszy

1. «powodować opadanie czegoś sypkiego, rzucać czymś sypkim, napełniać coś czymś sypkim»

Sypać trociny na podłogę.

Sypać zboże do worków.

Sypnął owsa koniom.

Wiatr sypie piaskiem.

◊ Śnieg sypie «śnieg pada»

◊ Sypać piaskiem w oczy «wprowadzać kogoś w błąd, wmawiać w kogoś rzeczy nieprawdziwe; blagować, mydlić oczy»

2. «hojnie rozdawać coś, szafować czymś»

Sypać anegdoty, słówka.

Sypać pieniędzmi, podarunkami.

Sypać komplementami, przekleństwami, żartami.

Sypać faktami, liczbami, danymi.

3. pot. «składać obciążające kogoś zeznania; ujawniać czyjeś tajemnice, zdradzać kogoś»

Sypać kogoś w śledztwie.

Sypnął ze strachu przed karą.

4. tylko ndk «budować, formować coś zwykle z ziemi, z piasku»

Sypać okopy, wały ochronne.

sypać się - sypnąć się

1. «o czymś miałkim, drobnym, sypkim: rozpadać się, rozlatywać się, wypadać skądś; odpadać od całości, drobnymi cząstkami, obsuwać się»

Z torby sypie się cukier.

Tynk sypie się ze ścian.

Suche liście sypały się na ziemię.

Iskry się sypią.

◊ Wąs, broda, zarost sypie się komuś «zarost zaczyna się pojawiać u młodego chłopca»

◊ Włosy się sypią «włosy są suche, nie układają się dobrze»

◊ Zboże się sypie «ziarno na skutek dojrzałości wypada z kłosów»

2. «występować obficie, w dużej ilości, liczbie»

Sypnęły się dowcipy, pochwały, pytania, recenzje, zamówienia.

Na kogoś sypnęły się nagrody.

Ciosy sypały się na czyjeś plecy.

Anegdoty, żarty się sypią.

Brawa, oklaski się sypią.

3. pot. «wyjawiać coś niekorzystnego dla siebie; zdradzać się z czymś, dekonspirować się»

Sypał się podczas śledztwa.

4. pot. «wydawać, dekonspirować jeden drugiego»

W czasie przesłuchań sypali się wzajemnie.

5. środ. «popełniać omyłki, mylić się w wypowiadaniu tekstu (wiersza, kwestii) lub w tańcu»

Sypnął się na premierze.

6. tylko ndk «rozpadać się, kruszyć się, niszczeć»

Stare mury sypią się w gruzy.

◊ posp. Próchno się z kogoś sypie «ktoś jest stary»