- wiązać
- ndk IX, wiążę, wiążesz, wiąż, \wiązaćał, \wiązaćany1. «umocowywać (tkaninę, wstążkę itp.) tworząc węzeł, kokardę; łączyć końce (tkaniny, taśmy, sznura itp.), przeplatając je w węzeł, kokardę»
Wiązać końce sznura.
Wiązać zerwaną nić.
Wiązać krawat.
Wiązać sznurowadła.
Wiązać chustkę na głowie.
Wiązać wstążkę na kokardę.
◊ Wiązać nadzieje z kimś, z czymś «spodziewać się czegoś po kimś, po czymś; mieć nadzieję, że coś przyniesie korzyść»◊ Wiążą kogoś z kimś węzły rodzinne «ktoś jest z kimś spokrewniony»◊ pot. Wiązać koniec z końcem «żyć skromnie, mieć mało pieniędzy, z trudem się utrzymywać (od wypłaty do wypłaty)»przen.a) «łączyć ze sobą myśli, sprawy, dziedziny itp.; kojarzyć, zespalać»Wiązać wiedzę z praktyką.
Wiązać pracę zawodową z działalnością społeczną.
b) «łączyć komunikacyjnie»Linia kolejowa wiąże port ze stolicą.
2. «łączyć ze sobą poszczególne przedmioty (zwykle jednakowe) za pomocą sznura, taśmy itp., tworząc całość; splatać coś z czymś, wyplatać coś z czegoś»Wiązać snopek.
Wiązać tratwę.
Wiązać sieć, matę.
Wiązać książki w paczki.
Wiązać rzodkiewki w pęczki.
Wiązać coś sznurkiem, powrozem.
∆ Mowa wiązana «mowa wierszowana, wiersz»∆ Sprzedaż wiązana «sprzedaż danego towaru uzależniana od tego, czy nabywca kupi również inny towar»przen. «skupiać w jednym punkcie; koncentrować»Wiązać gdzieś znaczne siły zbrojne.
3. «okręcać, ściskać, krępować sznurem, rzemieniem, łańcuchem itp.»Wiązać jeńca.
Wiązać komuś ręce, nogi.
Wiązać konia u żłobu.
◊ Wiązać (sobie, komuś) ręce «utrudniać (sobie, komuś) działanie»żart. Książę, co psy wiąże.przen. «zobowiązywać do stosowania, zachowania, przestrzegania czegoś; krępować»Wiązać kogoś przysięgą, przepisami, terminem.
Umowa, decyzja wiążąca.
4. «być elementem łączącym, zespalającym, sklejającym coś z czymś; być spoiwem»Belka wiążąca szczyt dachu.
Kit wiąże szybę z ramą.
Zaprawa, cement, wapno wiąże cegły.
∆ Słowo wiążące «tekst wyjaśniający i łączący poszczególne fragmenty przedstawienia, koncertu itp.»przen. «stanowić łącznik, więź między czymś a czymś»Przeżycia wiążące ludzi ze sobą.
Wspomnienia wiążą kogoś z jakimś miastem, krajem.
5. bot. «o roślinach: tworzyć pączki, główki, owoce»Rośliny, drzewa wiążą pączki.
Sałata wiąże główki.
6. bud. «o substancjach półpłynnych, zwłaszcza o spoiwach budowlanych: tracić plastyczność, zmieniać się w ciało stałe; twardnieć, tężeć»Cement szybko wiąże.
7. chem. fiz. «o atomach, cząsteczkach pierwiastków lub związków chemicznych, substancjach itp.: przyłączać chemicznie atomy lub cząsteczki innych pierwiastków albo związków chemicznych; przyswajać, asymilować, wchłaniać»Hemoglobina wiąże tlen.
Bakterie wiążące azot z powietrza.
Substancja wiążąca dwutlenek węgla.
wiązać się1. «obwiązywać siebie lub związywać się wzajemnie (sznurem, liną itp.); przymocowywać się do czegoś»Wiązać się liną zabezpieczającą.
◊ Wiązać się z kimś (z mężczyzną, z kobietą) «żyć z kimś; brać z kimś ślub»◊ Czyjeś nadzieje wiążą się z kimś, z czymś «ktoś pokłada nadzieje w kimś, liczy na coś»2. «nawiązywać jakieś więzi, łączność, kontakt z kimś; przyłączać się do kogoś, do czegoś»Wiązać się z jakąś organizacją, z jakąś partią.
Wiązać się z kimś towarzysko, uczuciowo.
3. «przyjmować zobowiązanie; zobowiązywać się»Wiązać się umową.
Wiązać się przymierzem, traktatem.
4. «składać się na coś, łączyć się w jedną całość»Wyrazy wiążą się w zdanie.
Elementy budowli wiążą się ze sobą w harmonijną całość.
5. «organizować się, łączyć się w grupy; tworzyć związek, organizację itp.»Wiązać się w partię polityczną, w organizację społeczną.
6. «łączyć się logicznie, mieć związek przyczynowy; kojarzyć się»Stan czyjegoś zdrowia wiąże się z wiekiem.
7. bot. «o roślinach: tworzyć pączki, główki, owoce itp.»Kapusta wiąże się w główki.
Na jabłoniach wiążą się owoce.
8. chem. fiz. «o atomach, cząsteczkach pierwiastków albo związków chemicznych: łączyć się chemicznie z atomami lub cząsteczkami innych pierwiastków albo związków chemicznych; o substancjach: być przyswajanym, asymilowanym, wchłanianym»Atomy węgla wiążą się z tlenem.
Słownik języka polskiego . 2013.
