- oddać
- dk I, \oddaćdam, \oddaćdasz, \oddaćdadzą, \oddaćdaj, \oddaćdał, \oddaćdany - oddawać ndk IX, \oddaćdaję, \oddaćdajesz, \oddaćdawaj, \oddaćdawał, \oddaćdawany1. «zwrócić właścicielowi to, co się od niego pożyczyło, dostało lub co się mu zabrało»
Oddać komuś dług.
Oddać wypożyczoną z biblioteki książkę.
Oddawać pożyczkę ratami.
Oddać coś z procentem.
Oddać wszystko, co do grosza.
Oddał, co był winien.
Oddać komuś jego listy, pierścionek zaręczynowy.
◊ Oddać, co się komuś należy «być sprawiedliwym w stosunku do kogoś, ocenić kogoś sprawiedliwie»2. «przekazać coś komuś w jakimś celu - do wykonania, do dyspozycji na jakiś okres, do eksploatacji itp.»Oddać bieliznę do pralni, do prania.
Oddać obuwie do reperacji, do szewca.
Oddać bagaż na przechowanie.
Oddać pieniądze do banku.
Oddać coś w zastaw, w komis, w dzierżawę, w ajencję.
Oddać książkę do składania, do druku.
Oddać komuś kierownicę, ster.
Oddać wykonaną pracę przed terminem.
Oddać dworzec, fabrykę, most (do eksploatacji).
∆ Oddać honory wojskowe «w wojsku: zasalutować, sprezentować broń itp.»∆ Oddać salut «wystrzelić z dział określoną przez przepisy ilość razy na znak hołdu, czci, przyjaźni itp., w czasie apeli poległych, ważnych uroczystości państwowych i wojskowych itp.»∆ Oddać głos «głosować»∆ Oddać komuś głos «udzielić następnemu mówcy prawa przemawiania; pozwolić komuś mówić, wypowiadać swoje sądy»◊ Oddać komuś przysługę «pomóc komuś»◊ Oddać komuś niedźwiedzią przysługę «chcąc pomóc, zaszkodzić komuś»◊ Oddać komuś ostatnią posługę «wziąć udział w czyimś pogrzebie; pochować zmarłego, wyprawić pogrzeb»◊ Oddać władzę w czyjeś ręce «zrzec się władzy na czyjąś korzyść»◊ Oddać życie za kogoś, za coś «umrzeć ratując kogoś, broniąc czegoś»◊ Oddać krew «stać się krwiodawcą, ofiarować pewną ilość swojej krwi»◊ Oddać komuś, czemuś serce «pokochać kogoś, coś; zakochać się w kimś»◊ Oddać komuś rękę «o kobiecie: poślubić kogoś, wyjść za kogoś za mąż»◊ Oddać komuś pierwszeństwo, prowadzenie itp. «dać się komuś wyprzedzić»◊ Oddać komuś sprawiedliwość «osądzić, ocenić kogoś bezstronnie, sprawiedliwie»◊ książk. Oddać ducha «umrzeć»3. «dostarczyć, doręczyć, zanieść coś komuś»Oddać przesyłkę do rąk własnych odbiorcy, pod wskazany adres.
Oddać listy adresatom.
4. «dać coś swojego komuś na własność, wyrzec się czegoś (na czyjąś korzyść); ofiarować»Oddawać słodycze dzieciom.
Oddałby wszystko, byle mieć zdrowie.
Oddać majątek na cele społeczne.
5. «umieścić, ulokować kogoś gdzieś»Oddać chorego do szpitala, do sanatorium.
Oddawać dziecko do żłobka.
Oddać ucznia do internatu.
◊ Oddać kogoś pod sąd «wytoczyć komuś sprawę sądową, pociągnąć kogoś do odpowiedzialności»◊ Oddać kogoś lub coś, np. dokumenty, kosztowności w czyjeś ręce «powierzyć kogoś lub coś czyjejś opiece»◊ Oddać kogoś w ręce policji, pod straż «spowodować czyjeś aresztowanie, zatrzymanie»6. «odwzajemnić coś; odpłacić, odwzajemnić się komuś czymś»Oddać uścisk, pocałunek, ukłon.
Oddać komuś złem za dobro.
◊ Oddać pięknym za nadobne «postąpić w stosunku do kogoś tak samo jak on, odwzajemnić się złem za popełnione w stosunku do siebie zło»7. «przedstawić, wyrazić coś w odpowiedni, właściwy sposób»To sformułowanie nie oddaje istoty rzeczy.
Autor oddał wiernie atmosferę epoki.
8. «wydalić coś z organizmu»Chory oddaje wszystko, co zje.
Niemowlę oddało po karmieniu nadmiar mleka.
Oddawać mocz, kał.
9. pot. «odprzedać, odstąpić; wymienić na coś»Oddać swoje wyroby po niskiej, wysokiej cenie, za bezcen, za darmo.
oddać się - oddawać się1. strona zwrotna czas. oddać - oddawać (tylko w zn. 5)Oddać się w ręce władz, sprawiedliwości.
Oddać się pod czyjeś rozkazy, pod czyjąś opiekę.
2. «zająć się czymś lub kimś całkowicie, poświęcić się komuś lub czemuś»Oddać się bez reszty, całym sercem rodzinie, pracy, nauce.
Oddawać się lenistwu, rozmyślaniom.
3. pot. «o kobiecie: mieć stosunek płciowy»
Słownik języka polskiego . 2013.
