- skręcić
- dk VIa, \skręcićcę, \skręcićcisz skręć, \skręcićcił, \skręcićcony - skręcać ndk I, \skręcićam, \skręcićasz, \skręcićają, \skręcićaj, \skręcićał, \skręcićany1. «spoić, zespolić, połączyć ze sobą luźne, równolegle ułożone włókna, nici itp., kręcąc je razem, np. robiąc linę, powróz»
Skręcić linę z włókien konopi, ze stalowych drutów.
Skręcić sznurek z lnu.
2. «złączyć, zespolić elementy czegoś w całość przez wkręcenie śrub»Skręcić regały.
3. «nadać czemuś kształt spirali, sprężyny, zwijki, świdra, obracając dokoła osi pionowej lub poziomej; kręcąc zwinąć coś, spowodować wygięcie się, powyginanie się czegoś»Skręcić papier w rulon.
Skręcić drut w spiralę.
Szyny skręcone w pożarze.
∆ Skręcić nogę, rękę «rozciągnąć lub naderwać torebkę stawową i wiązadła stawowe nogi, ręki»◊ Skręcić papierosa «zrobić papierosa domowym sposobem, zawijając tytoń w bibułkę»◊ Głód, ból itp. skręca kogoś, skręca komuś kiszki, wnętrzności, pot. kogoś aż skręca (z głodu, z bólu itp.) «ktoś jest bardzo głodny, kogoś bardzo boli itp.»◊ pot. Skręcić kark, łeb «ulec wypadkowi, ponieść śmierć na skutek wypadku»◊ Zima skręciła kark, mróz skręcił kark «nastąpiło przesilenie; zima, mróz skończyły się»4. «zmienić kierunek drogi, skierować się w inną stronę; zmienić pozycję, położenie czegoś»Skręcić w lewo, w prawo.
Skręcić w przecznicę.
Skręcić do lasu, w las.
Samochód skręcił w polną drogę.
Tramwaj skręcił na inny tor.
Skręcił czołgiem w miejscu.
5. częściej ndk «o drodze, rzece lub innym szlaku: odchylać się pod jakimś kątem w stosunku do poprzedniego odcinka»Szosa skręcała do miasteczka.
Szlak nagle skręcał.
Rzeka skręcała w dolinę.
6. posp. «popełnić jakąś nieuczciwość; skłamać, oszukać, ukraść coś»Skręcił ojcu pieniądze.
Nie powiedział prawdy, skręcił.
skręcić się - skręcać się1. «zostać skręconym, ulec skręceniu; zwinąć się»Liście skręciły się od suszy.
Włosy skręciły się w pierścionki.
I szły pary po parach hucznie i wesoło, rozkręcało się, znowu skręcało się koło, jak wąż olbrzymi, w tysiąc łamiący się zwojów. (Mickiewicz)
◊ pot. Kiszki się komuś skręcają «ktoś jest bardzo głodny»◊ Wszystko się w kimś skręca ze zdenerwowania, z niepokoju, ze złości itp. «ktoś jest bardzo zdenerwowany, niespokojny, zły itp.»2. «przybrać pozycję skurczoną, skulić się, zgarbić się»Skręcać się z bólu.
Pies skręcił się w kłębek.
◊ pot. Skręcać się ze śmiechu «śmiać się do rozpuku, bardzo serdecznie, niepohamowanie»przen. częściej ndk «nie móc opanować jakichś uczuć; nie móc sobie dać rady z powodu niepokoju, zdenerwowania, ciekawości itp.»Skręcać się z radości, z zazdrości.
Skręcać się z niepokoju, z oburzenia.
Mało się nie skręcił z tęsknoty.
Słownik języka polskiego . 2013.
