ponieść

dk XI, \ponieśćniosę, \ponieśćniesiesz, \ponieśćnieś, \ponieśćniósł, \ponieśćniosła, \ponieśćnieśli, \ponieśćniesiony, \ponieśćniósłszy - ponosić ndk VIa, \ponieśćnoszę, \ponieśćsisz, \ponieśćnoś, \ponieśćsił, \ponieśćnoszony

1. tylko dk «niosąc, dźwigając kogoś, coś udać się, pójść dokądś, w jakimś kierunku; zanieść coś w jakieś miejsce»

Ponieść walizkę na peron.

Ponieść chorego na noszach.

∆ Koń poniósł «koń się spłoszył i pogalopował wbrew woli jeźdźca lub woźnicy nie mogącego nad nim zapanować»

2. «zostać obarczonym, obciążonym czymś; doznać, doświadczyć czegoś»

Ponieść koszty.

Ponieść ciężary, konsekwencje, odpowiedzialność, ryzyko, trud.

Ponosić klęski, porażki.

Ponieść ofiarę, szkodę, stratę.

◊ Ponieść śmierć «umrzeć, zginąć»

3. «o jakimś impulsie, nakazie wewnętrznym: nakłonić do opuszczenia jakiegoś miejsca, pójścia dokądś, popchnąć przed siebie»

Gdzie cię poniosło?

Coś go ponosiło, nie mógł usiedzieć w domu.

◊ pot. Iść, jechać itp. gdzie (kogoś) oczy poniosą «iść, jechać wprost przed siebie, nie zważając na kierunek drogi, bez celu»

4. «o silnych uczuciach: opanować kogoś całkowicie, spowodować utratę panowania nad sobą»

Temperament, gniew kogoś ponosi.

Fantazja, pasja kogoś poniosła.

◊ Ponosi kogoś «ktoś jest podekscytowany, wzburzony, nie panuje nad sobą, zachowuje się nie tak jak zwykle»

5. → ponosić