- ponieść
- dk XI, \ponieśćniosę, \ponieśćniesiesz, \ponieśćnieś, \ponieśćniósł, \ponieśćniosła, \ponieśćnieśli, \ponieśćniesiony, \ponieśćniósłszy - ponosić ndk VIa, \ponieśćnoszę, \ponieśćsisz, \ponieśćnoś, \ponieśćsił, \ponieśćnoszony1. tylko dk «niosąc, dźwigając kogoś, coś udać się, pójść dokądś, w jakimś kierunku; zanieść coś w jakieś miejsce»
Ponieść walizkę na peron.
Ponieść chorego na noszach.
∆ Koń poniósł «koń się spłoszył i pogalopował wbrew woli jeźdźca lub woźnicy nie mogącego nad nim zapanować»2. «zostać obarczonym, obciążonym czymś; doznać, doświadczyć czegoś»Ponieść koszty.
Ponieść ciężary, konsekwencje, odpowiedzialność, ryzyko, trud.
Ponosić klęski, porażki.
Ponieść ofiarę, szkodę, stratę.
◊ Ponieść śmierć «umrzeć, zginąć»3. «o jakimś impulsie, nakazie wewnętrznym: nakłonić do opuszczenia jakiegoś miejsca, pójścia dokądś, popchnąć przed siebie»Gdzie cię poniosło?
Coś go ponosiło, nie mógł usiedzieć w domu.
◊ pot. Iść, jechać itp. gdzie (kogoś) oczy poniosą «iść, jechać wprost przed siebie, nie zważając na kierunek drogi, bez celu»4. «o silnych uczuciach: opanować kogoś całkowicie, spowodować utratę panowania nad sobą»Temperament, gniew kogoś ponosi.
Fantazja, pasja kogoś poniosła.
◊ Ponosi kogoś «ktoś jest podekscytowany, wzburzony, nie panuje nad sobą, zachowuje się nie tak jak zwykle»5. → ponosić
Słownik języka polskiego . 2013.