zawrzeć

I

dk XI, \zawrzećwrę, \zawrzećwrzesz, \zawrzećwrzyj, \zawrzećwarł, \zawrzećwarty, \zawrzećwarłszy - zawierać ndk I, \zawrzećam, \zawrzećasz, \zawrzećają, \zawrzećaj, \zawrzećał, \zawrzećany

1. częściej ndk «mieścić w sobie, mieć coś jako składnik (dziś tylko o substancjach złożonych z jakichś elementów lub o przedmiotach, w których się coś mieści)»

Owoce zawierają dużo witamin.

Powietrze zawiera tlen i wodór.

Naczynie z zawartą w nim cieczą.

2. «pomieścić w swej treści, objąć treścią»

List zawierał ważną wiadomość.

Szczegóły zawarte są w tych notatkach.

3. «ustanowić coś wespół z kimś; zawiązać»

Zawrzeć pokój, przymierze, rozejm, sojusz.

Zawrzeć kontrakt, umowę.

Zawszeć z kimś związek małżeński.

◊ Zawrzeć z kimś znajomość, przyjaźń «poznać kogoś, zacząć się z kimś przyjaźnić»

II

dk XI, \zawrzećwrę, \zawrzećwrzesz, \zawrzećwrze a. \zawrzećwre, \zawrzećwrzyj, \zawrzećwrzał, \zawrzećwrzeli

«zacząć wrzeć, zagotować się»

Woda w czajniku zawrzała.

◊ Zawrzało jak w garnku, jak w ulu «powstał zamęt, zamieszanie, zgiełk»

◊ Krew zawrzała w kimś, zawrzała komuś w żyłach (ze złości, z oburzenia itp.) «ktoś się uniósł, wpadł w gniew, kogoś ogarnęło podniecenie»

przen.

a) «rozpocząć się gwałtownie, stać się bardziej intensywnym; wybuchnąć»

Zawrzała gorączkowa praca, dyskusja.

Zawrzała walka.

b) «zostać opanowanym przez gwałtowne uczucie; wzburzyć się»

Zawrzeć gniewem, oburzeniem, pragnieniem zemsty.

c) «stać się pełnym ruchu, wrzawy, zgiełku; zatętnić rozgwarem, życiem»

Sala zawrzała gwarem.

Miasto zawrzało.