- dziad
- m IV, DB. -a, W. dziadziepot. dziadu Ms. dziadzie; lm M. -y, DB. -ów1. «żebrak, zwłaszcza stary człowiek żebrzący; w ogóle biedak»
Dziad kościelny.
Przyszedł dziad po prośbie.
◊ Dziad kalwaryjski «żebrak chodzący po odpustach i zarabiający śpiewem»◊ Zejść na dziady «stać się nędzarzem, zubożeć»◊ Kochać, lubić kogo jak psy dziada w ciasnej ulicy «bardzo kogo nie lubić, nie znosić»◊ Dziada i baby tylko brakuje «o wielkim bałaganie, nieporządku»□ Przemówił dziad do obrazu, a obraz do niego ani razu.2. «stary mężczyzna, starzec»Wyszłaby nawet za starego dziada.
Był sobie dziad i baba - bardzo starzy oboje. (Kraszewski)
3. «pogardliwie, lekceważąco, ze złością o każdym mężczyźnie, niezależnie od wieku»Przyczepił się do niej jakiś antypatyczny dziad.
□ Dziad swoje, baba swoje.4. W. dziadzie; lm M. -owie«ojciec ojca lub matki, każdy przodek»Na tej ziemi gospodarzyli jego dziadowie i pradziadowie.
◊ Z dziada pradziada «od dawna, od wielu pokoleń»5. «czepliwy koszyczek kwiatowy łopianu lub ostu»6. tylko w lm, hist. «dawna uroczystość ludowa na Litwie i Białorusi polegająca na przygotowaniu obrzędowej uczty i uroczystym wywoływaniu duchów»
Słownik języka polskiego . 2013.