- aby
- 1. książk. «spójnik międzyzdaniowy; żeby»a) «łączący ze zdaniem nadrzędnym zdanie podrzędne wyrażające cel tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym»
Wyciągnął rękę, aby zerwać kwiat.
b) «łączący ze zdaniem nadrzędnym zdanie podrzędne wyrażające skutek tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym»Był zbyt dumny, aby przyjąć pomoc.
Znała obcy język w dostatecznym stopniu, aby się porozumieć.
c) «łączący ze zdaniem nadrzędnym zdanie podrzędne zawierające treść inną, niż można było oczekiwać na podstawie treści zdania nadrzędnego»Zbudził się, aby znów zasnąć.
d) «łączący ze zdaniem nadrzędnym zdanie podrzędne rozwijające lub dopełniające treść zdania nadrzędnego»Nie sądzę, abyś tego nie rozumiał.
Trzeba, abyśmy się dobrze poznali.
Miał taką zasadę, aby nigdy nie decydować od razu.
e) «w połączeniu z wyrazem tylko łączący ze zdaniem nadrzędnym zdanie podrzędne wyrażające warunek lub przyczynę realizacji tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym; byle»Pojadę na wycieczkę, aby tylko była pogoda.
2. «partykuła o znaczeniu ograniczającym; byle»Aby do wiosny.
Aby doczekać do rana.
Żyje się jakoś, aby dalej.
◊ Czy aby… «czy rzeczywiście…, czy na pewno…»◊ Robić coś aby-aby, aby zbyć «robić coś bez staranności, niedbale, byle jak»
Słownik języka polskiego . 2013.