język

język
m III, D. -a, N. \językkiem; lm M. -i
1. «narząd w jamie ustnej, składający się z elastycznych mięśni, pokryty błoną śluzową, mieszczący narządy smaku, biorący udział w ssaniu, żuciu i połykaniu pokarmów; u ludzi ponadto jeden z najważniejszych narządów mowy»

Mlaskać językiem.

Pokazać komuś język.

Pies wywiesił język.

◊ Mieć cięty, złośliwy, ostry język «mieć dowcipny, złośliwy sposób mówienia»
◊ Mieć długi język «być gadatliwym, nie umieć zachować tajemnicy»
◊ Dostać się, narażać się na ludzkie, na złe języki «narazić się, narażać się na obmowę, plotkę»
◊ Rozpuścić język, puścić wodze, cugle językowi «rozgadać się»
◊ Mleć, pytlować, trzepać itp. językiem «paplać, gadać, pleść»
◊ Trzymać język za zębami «milczeć, nie odzywać się niepotrzebnie, dochowywać tajemnicy»
◊ Ugryźć się w język «zamilknąć w porę, nic nie powiedzieć»
◊ Mieć coś na języku, na końcu języka a) «chcieć zaraz coś powiedzieć» b) «przypominać coś sobie; mieć wrażenie, że coś zaraz, za chwilę się przypomni» «mówić o czymś dużo lub ciągle»
◊ Mówić, pleść, bajać, gadać, co ślina na język przyniesie «mówić byle co, pleść, mówić głupstwa»
◊ Ciągnąć, pociągnąć kogoś za język «badać, wypytywać kogoś, skłonić kogoś do wyjawienia, powiedzenia czegoś»
◊ Zapomnieć języka w gębie «zaniemówić z powodu zmieszania, strachu, zaskoczenia, podziwu itp.»
◊ Łamać sobie język «mieć trudności z wymawianiem wyrazów obcej mowy»
◊ Biegać, gonić, latać z wywieszonym językiem «biec szybko, bardzo się spieszyć»
◊ Biec, gonić, lecieć pójść z językiem «iść, pójść z donosem, skargą, obmową»
◊ Co w sercu albo co w myśli, to i na języku «mówi się to, co się myśli, czuje, szczerze, otwarcie»
◊ Strzępić język «mówić dużo a niepotrzebnie»
◊ Wziąć, pochwycić na języki, ostrzyć, strzępić na kimś język «obgadywać kogoś, obmawiać, plotkować»
◊ Język komuś kołowacieje, kołem lub kołkiem staje, plącze się «ktoś nie może mówić, niewyraźnie mówi z powodu zmieszania, strachu itp.»
◊ Język kogoś świerzbi «ktoś nie może oprzeć się chęci mówienia, wygadania się z czymś»
◊ Język się komuś rozwiązuje; coś rozwiązuje komuś język «ktoś staje się nagle wymowny»
2. «zasób wyrazów, zwrotów i form określanych przez reguły gramatyczne, funkcjonujący jako narzędzie porozumiewania się przez członków jednego narodu, społeczeństwa; mowa»

Język polski, angielski, francuski.

Język ojczysty.

Języki obce.

Władać jakimś językiem.

∆ Język maszynowy «system składający się ze znaków i reguł ich łączenia w jednostki wyższego rzędu (wyrażenia lub zdania), zakodowany w maszynach matematycznych»
∆ Języki starożytne, klasyczne «greka i łacina»
∆ Język literacki «język ludzi wykształconych»
◊ Kaleczyć, łamać język; mówić łamanym językiem «zniekształcać wyrazy danego języka, mówić źle w jakimś języku»
3. «zasób wyrazów, zwrotów i form, używanych w celu porozumiewania się przez ludzi pewnego środowiska, zawodu, regionu; gwara, dialekt, żargon»

Język techniczny, dyplomatyczny, łowiecki, uczniowski, złodziejski.

◊ Mieć, znajdować z kimś wspólny język, mówić wspólnym językiem «opierać się na wspólnych pojęciach, przeżyciach, umożliwiających porozumienie; znajdować wspólną płaszczyznę porozumienia»
4. «sposób wyrażania się, wysławiania się, charakterystyczny dla danego autora, dzieła, epoki; styl»

Język Prusa.

Język utworu.

Język poezji romantycznej, współczesnej.

∆ Język książkowy, pisany «język używany tylko w pisaniu»
∆ Język potoczny, mówiony «język jako środek porozumiewania się codziennego w żywej mowie»
5. «przedmiot o wąskim, wydłużonym kształcie przypominający język - narząd mowy»

Języki ognia.

Język u buta.

∆ Język spustowy «w broni palnej: część przyrządu spustowego; cyngiel»
geogr. Język rumowiskowy «różnorodny materiał zwietrzelinowy osuwający się po stoku i stromym dnie doliny w postaci wydłużonego pasma»
6. B.=D.
daw. «jeniec schwytany dla powzięcia wiadomości o nieprzyjacielu»
◊ Zasięgnąć, wziąć, dostać, chwycić języka «zasięgnąć, dostać wiadomości»

Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • język — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. mnż IIa, D. a {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} silnie umięśniony narząd występujący na dnie jamy ustnej kręgowców, mieszczący narządy smaku (kubki smakowe), odgrywający ważną rolę przy… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • jeżyk — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. mż IIa {{/stl 8}}{{stl 7}} mały, młody jeż : {{/stl 7}}{{stl 10}}Bezbronny jeżyk. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • język — 1. pot. Biec, biegać, pędzić, gonić, latać, lecieć z wywieszonym językiem, posp. jęzorem, ozorem «iść, biec, biegać bardzo szybko (mimo zmęczenia), śpiesząc się, chcąc gdzieś zdążyć lub coś załatwić»: Tadzio lata z wywieszonym językiem i skupuje …   Słownik frazeologiczny

  • język się — {{/stl 13}}{{stl 8}}{komuś} {{/stl 8}}rozwiązuje – rozwiązał {{/stl 13}}{{stl 7}} ktoś zaczyna nagle mówić o rzeczach, które przedtem trzymał w tajemnicy : {{/stl 7}}{{stl 10}}Kiedy jest pijany, zawsze język mu się rozwiązuje. Gdy zobaczył… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • język ezopowy — {{/stl 13}}{{stl 7}} sposób wypowiadania się, zakładający wspólną wiedzę odbiorcy (czytelnika) i autora, umożliwiający w legalny sposób przekazanie treści zakazanych przez cenzurę (głównie polityczną) : {{/stl 7}}{{stl 10}}Język ezopowy w… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • język [jęzor] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{kogoś} {{/stl 8}}świerzbi [swędzi] {{/stl 13}}{{stl 7}} ktoś ma nieodpartą chęć powiedzenia czegoś, ktoś ma trudności z utrzymaniem czegoś w tajemnicy : {{/stl 7}}{{stl 10}}Język mnie świerzbi, żeby mu powiedzieć, co o tym… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • język się plącze — {{/stl 13}}{{stl 8}}{komuś} {{/stl 8}}{{stl 7}} czyjaś mowa jest bełkotliwa, ktoś myli się, mówiąc : {{/stl 7}}{{stl 10}}Język plącze się komuś po kilku kieliszkach wódki. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • język literacki — {{/stl 13}}{{stl 7}} pisana odmiana języka, którą posługuje się ogół ludzi wykształconych; używany w literaturze pięknej, prasie itp. {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • jeżyk — m III, DB. a, N. jeżykkiem; lm M. i zdr. od jeż (tylko w zn. 1) Pięć małych jeżyków …   Słownik języka polskiego

  • język komuś kołkiem staje — Zaniemówić z powodu zdziwienie, zmieszania, strachu Eng. To be speechless because of strong feeling, surprise, confusion or fear …   Słownik Polskiego slangu

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”