- nosić
- ndk VIa, noszę, \nosićsisz, noś, \nosićsił, noszony1. «trzymając coś w rękach, na plecach lub w inny sposób, chodzić z tym (długo lub wielokrotnie); dźwigać»
Nosić bagaże, paczki, skrzynie, toboły, walizki, ciężary.
Nosić coś na plecach, na ramionach, na rękach, na ręku, w rękach, w ręku, pod pachą.
Nosić potrawy do stołu.
Nosili wodę ze studni.
Co dzień nosił węgiel z piwnicy.
Całymi dniami nosiła dziecko na rękach.
∆ Nosić kogoś na barana «nosić kogoś (zwykle dziecko) na plecach, podtrzymując jego nogi rękami»◊ Nosić kogoś na rękach «dogadzać komuś, otaczać kogoś najczulszą opieką; okazywać komuś wyjątkowe uznanie, cześć»◊ Nosić coś (np. uczucie, wspomnienie, żal, urazę) albo kogoś w sercu, w duszy itp. «zachowywać coś, kogoś w pamięci, myśleć o czymś, o kimś; odczuwać coś głęboko, żywić jakieś uczucie do kogoś»◊ Nosić coś w sobie (np. zaczątki choroby) «mieć coś w sobie (np. zaczątki choroby)»◊ książk. Nosić w sobie, w łonie, pod sercem płód (dziecko, nowe życie) «być w ciąży»◊ pot. Największy, najgorszy leń, łotr, oszust itp., jakiego (kiedykolwiek) ziemia nosiła «o kimś mającym jakąś szczególnie ujemną cechę albo ujemne cechy; wielki, okropny leń, łotr itp.»◊ Niewart, żeby go (święta) ziemia nosiła «o kimś bardzo złym, niegodnym istnienia»◊ posp. Diabli gdzieś kogoś noszą, licho gdzieś kogoś nosi; nosi kogoś «ktoś chodzi, włóczy się nie wiadomo gdzie»◊ żart. Nosić koszulę w zębach «być małym dzieckiem; być niedorosłym»□ Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka.□ Człowiek strzela, a Bóg (Pan Bóg) kule nosi.□ Póty dzban wodę nosi, póki się ucho nie urwie.2. «mieć, trzymać coś (przy sobie), nie rozstawać się z czymś; także: mieć coś na sobie, zwykle jako ozdobę, znak przynależności do określonej grupy lub w celu skorygowania jakiejś wady, nieprawidłowego funkcjonowania jakiegoś organu»Nosić okulary, szkła kontaktowe, aparat słuchowy, wkładki ortopedyczne.
Nosić znaczek w klapie.
Nosić tarczę szkolną, opaskę na rękawie.
Nosić przy sobie dowód, prawo jazdy, pieniądze, rewolwer.
Nosić na palcu obrączkę.
Nosić na ręce zegarek.
Nosić w kieszeni klucze, portfel.
W mankietach nosi złote spinki.
Do czarnej sukni nosi naszyjnik z pereł.
Zawsze nosi w torebce papierosy.
3. «ubierać się w coś, chodzić w czymś, mieć coś na sobie jako ubiór lub jego część»Nosić czapkę, kapelusz, ciepły szalik, jaskrawe krawaty, długie buty, eleganckie ubranie.
Nosić strój narciarski, kombinezon.
Nosić mundur, togę.
Nigdy nie nosi rękawiczek.
Nosiła zwykle bluzki z długimi rękawami.
Lubi nosić pantofle na wysokim obcasie.
∆ Nosić żałobę «chodzić w stroju żałobnym lub z oznaką żałoby»◊ Nosi się coś; nie nosi się już czegoś «o ubraniu, jego kroju: coś jest modne; coś wyszło z mody»4. «mieć coś jako cechę, odznaczać się czymś, wyróżniać się czymś»Twarz nosząca wyraz dobroci, piętno przebytych cierpień.
Kraj nosił ślady zniszczeń wojennych.
To dzieło nosi cechy doskonałości.
∆ Nosić nazwisko, imię, nazwę, miano, tytuł «nazywać się; mieć jakieś miano, nazwę, tytuł»∆ Nosić brodę, wąsy, długie włosy, warkocze itp. «mieć brodę, wąsy, długie włosy itp.»◊ Nosić głowę wysoko a) «chodzić z podniesioną głową, z powagą, z godnością» b) «być dumnym, pewnym siebie, wyniosłym»nosić się1. «ubierać się w jakiś sposób, według jakiejś mody»Nosić się elegancko, bardzo skromnie.
Od wielu lat nosi się na czarno.
2. «o ubraniu: być noszonym»Ta jesionka dobrze się nosi.
3. przestarz. «poruszać się, zachowywać się»Nosić się z godnością.
◊ dziś żywa: Nosić się z zamiarem, z myślą, z planem «zamierzać coś, projektować coś, myśleć o czymś, dążyć do czegoś»◊ pot. Nosić się z czymś jak kura z jajem «rozważać jakiś problem, jakąś kwestię, mówić o tym dużo i nie móc się zdecydować na jakieś rozwiązanie; wszystkim o czymś opowiadać, afiszować się z czymś»
Słownik języka polskiego . 2013.
