oprzeć

dk XI, oprę, oprzesz, oprzyj, oparł, oparli, oparty - I opierać ndk I, \oprzećam, \oprzećasz, \oprzećają, \oprzećaj, \oprzećał, \oprzećany

1. «przystawić coś do czegoś, przysunąć tak, by dotykało do czegoś, ustawić coś przy czymś albo na czymś, by się nie przewróciło; wesprzeć, podeprzeć, podtrzymać»

Oprzeć deskę, drabinę o ścianę, o mur.

Opierać rękę na lasce.

Oprzeć głowę na rękach, na czyimś ramieniu.

Oprzeć nogi na podnóżku.

Siedzieć z łokciami opartymi o blat stołu.

2. «potraktować, wziąć coś za podstawę; uzasadnić coś czymś»

Oprzeć twierdzenie na faktach.

Film oparty na noweli.

Rozumowanie oparte na mylnych przesłankach.

oprzeć się - opierać się

1. «użyć czegoś jako podpory, przysunąwszy się do czegoś spocząć na tym całym ciężarem, dotknąć z pewną siłą, wesprzeć się na czymś, o coś»

Oprzeć się na lasce.

Oprzeć się plecami o ścianę, o drzwi, o oparcie fotela.

Idąc opierał się o poręcz.

2. «potraktować, wziąć coś za podstawę w czymś»

Oprzeć się na niezbitych dowodach, na pewnych źródłach, na zeznaniach naocznych świadków.

W swojej pracy oparł się na źródłach historycznych.

◊ Sprawa oprze się, oparła się o prokuratora, sejm, sąd itd. «sprawa zostanie skierowana do prokuratora, zostanie poruszona w sądzie, sejmie itp.»

3. «zaufać komuś; uzyskać czyjeś poparcie, pomoc»

Nie wiedział, na kim ma się oprzeć.

4. «nie dać komuś, czemuś zapanować nad sobą; nie zgodzić się na coś, wystąpić przeciw komuś, czemuś; stawić opór»

Opierać się chęci, pokusie, namowom.

Oprzeć się czyimś wymaganiom.

Nie móc się oprzeć wrażeniu.

Trudno było się oprzeć jej prośbom.

5. rzad. «zatrzymać się gdzieś, dotrzeć dokądś»

6. → opierać się