- para
- Iż IV, CMs. parze; lm D. par1. «substancja w fazie gazowej, w temperaturze niższej od temperatury krytycznej»
Para wodna.
Para wodoru, cynku, alkoholu.
Obłok, tuman, kłąb pary.
Ciśnienie pary (w kotle).
Para bucha, dymi, unosi się, idzie z czegoś.
Para skrapla się, osiada na czymś.
Szyby, okulary zachodzą parą.
∆ Gotować na parze «gotować potrawę umieszczoną nad gotującą się wodą»∆ fiz. Para nasycona «para będąca w równowadze termodynamicznej z cieczą, z której się tworzy, o prężności charakterystycznej dla danej temperatury i danej cieczy»∆ Para nienasycona «para o prężności mniejszej (w danej temperaturze) od prężności pary nasyconej»◊ Być, stać pod parą «o statku parowym, parowozie: być gotowym do odjazdu, mieć uruchomione maszyny»◊ Ruszyć, iść, pędzić itp. pełną parą, całą parą, całą siłą pary «ruszyć, iść, pędzić itp. z największą możliwą szybkością»2. «dech, tchnienie»Uciekać co pary w koniach.
◊ Nie puścić pary z ust (pot. z gęby) «zamilczeć o czymś, nic nie powiedzieć, nie odezwać się»◊ Ani pary z ust (pot. z gęby)! «zachowaj tajemnicę, ani słowa!»IIż IV, CMs. parze; lm D. par1. «dwie jednakowe lub podobne sztuki czegoś; dwa oddzielne przedmioty jednakowe i symetryczne, stanowiące pewną całość; w żywym organizmie: dwa jednakowe i symetryczne narządy lub ich części spełniające jednakową funkcję»Para butów, pończoch, rękawiczek, rąk, szyn.
Kilka par oczu patrzyło na nas.
Dobrać coś (np. buty, rękawiczki) do pary.
Samoloty lecą parami.
Wiersze rymują się parami.
◊ Coś jest nie do pary «coś jest nie od tej pary, nie od tego kompletu»◊ Czegoś jest nie do pary «czegoś jest nieparzysta liczba»◊ Coś idzie w parze z czymś «coś występuje równocześnie z czymś, jest stałym następstwem czegoś»◊ pot. żart. Inna para kaloszy «zupełnie co innego, odrębna sprawa»2. «dwie osoby, najczęściej mężczyzna i kobieta, dwoje zwierząt, samiec i samica; dwoje, dwóch, dwie»Zakochana, dobrana para.
Para małżonków, narzeczonych.
Para gołębi, koni.
Posuwać się (w tańcu), tańczyć para za parą.
Tańczyć w dwie pary, w pięć par.
Iść, pójść z kimś w parze.
Ustawić się w pary.
Maszerować, wchodzić parami.
◊ Młoda para, rzad. ślubna para «narzeczeni lub nowożeńcy; młode małżeństwo»◊ Skojarzyć parę «doprowadzić do małżeństwa»3. «jeden przedmiot składający się z dwóch symetrycznych, złączonych części, mający nazwę w liczbie mnogiej»Para nożyczek, spodni, okularów.
Kupić dwie pary rajstop, śpioszków.
4. «jedna z dwóch sztuk lub dwóch istot stanowiących komplet (parę w zn. 1); jedność, jednostka (istota), której brak do kompletu»Dobrać sobie, mieć parę do tańca.
Zgubiła się para od futrzanych rękawiczek.
‹niem. z łac.›
Słownik języka polskiego . 2013.
