ponad

«przyimek łączący się z rzeczownikami (lub wyrazami o funkcji rzeczownikowej) w narzędniku lub bierniku»

a) «wskazuje, że coś lub ktoś znajduje się nad czymś, wznosi się, kieruje się powyżej czegoś»

Dym płynął ponad ziemią.

Ponad ratuszem górowała wieża.

Frunąć ponad chmury, ponad skały.

przen. Wybić się ponad przeciętność. Ponad ogólną wrzawę wzniósł się okrzyk.

b) «wskazuje, że coś przebiega wzdłuż czegoś, odbywa się w pobliżu czegoś»

Droga ponad stawem.

Wyjść ponad parów.

c) «w określeniach liczby, ilości czegoś, czasu oznacza: więcej niż, dłużej niż»

W zakładzie pracuje ponad 1000 osób.

Jechać z szybkością ponad 60 km na godzinę.

Nie było go w tym mieście ponad rok.

Miał chyba ponad 80 lat.

d) «wskazuje, że to, o czym mowa w zdaniu przekracza, przewyższa normę, ocenę, możliwości itp.»

Żyć ponad stan.

Mądry ponad wiek.

Pracuje ponad miarę.

To zadanie jest ponad jego siły.

Ponad wszelką wątpliwość.

e) książk. «w zdaniach zaprzeczonych: nadaje im znaczenie twierdzące z odcieniem wzmacniającym lub ograniczającym»

Niewiele mógł zrozumieć ponad to, że stało się coś strasznego ( = tylko to mógł zrozumieć, że stało się coś strasznego).