przed

przed
«przyimek łączący się z rzeczownikiem (lub innymi wyrazami pełniącymi ich funkcje) w narzędniku, niekiedy w bierniku»
1. «z narzędnikiem - oznacza miejsce czynności lub miejsce położenia przedmiotu obserwowanego lub osoby obserwującej, z biernikiem - cel przestrzenny, kierunek działania»

Stanął przed drzwiami zakłopotany.

Leżał przed nią stos zeszytów.

Siadając wyciągnął przed siebie nogi.

Samochód zajechał przed dom.

2. «oznacza moment czasowy, zdarzenie, względem którego coś się dzieje wcześniej»

Wstać przed świtem.

Brać pensję przed pierwszym.

Zażył lekarstwo przed obiadem.

◊ Przed czasem «przed właściwą porą, przedwcześnie»
3. «oznacza określony czas zdarzenia poprzedzający teraźniejszość»

Wyszedł przed kilkoma godzinami.

Przed miesiącem zdała maturę.

Wyjechał z kraju przed kilkoma laty.

4. «oznacza relację obronną względem kogoś, przed kim trzeba się bronić, względem czegoś, przed czym trzeba zabezpieczać»

Uciec przed prześladowcą.

Zasłonić się przed ciosem.

5. «oznacza relację względem kogoś, kto sądzi, ocenia, wysłuchuje (odpowiednikiem przyimka przed w tym użyciu może być: wobec)»

Popisywać się przed kimś.

Taić, ukrywać coś przed kimś.

Wyżalił się przed matką.

Wstydziła się przed ludźmi.

∆ Z biernikiem w utartych połączeniach wyrazowych: Zanieść prośbę, skargę itp. przed kogoś, coś (np. przed sąd, przed króla).
6. «oznacza miernik, pierwszeństwo, kolejność, wyższą ocenę»

Dał mu pierwszeństwo przed innymi.

Zdobył I nagrodę przed czołowymi zawodnikami tej konkurencji.

7. «oznacza relację względem przedmiotu szacunku, czci»

Schylić głowę przed starcem, przed autorytetem.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • przed — I {{/stl 13}}{{stl 8}}przyim., łączy się z biernikiem {{/stl 8}}{{stl 7}} wskazuje na cel przestrzenny ruchu znajdujący się z przodu czegoś (po stronie twarzy człowieka lub frontowej części czegoś) : {{/stl 7}}{{stl 10}}Samochód zajechał przed… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • przed- — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} przedrostek tworzący czasowniki, zwykle wprowadzający znaczenie kierowania akcji nazywanej czasownikiem podstawowym do kogoś, np. {{/stl 7}}{{stl 8}}przedkładać, przedstawić… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • przed- — 1. «pierwszy człon wyrazów złożonych, których podstawą jest połączenie przyimka przed z rzeczownikiem, np. przeddeszczowy, przedhistoryczny, przedkościelny, przedrozbiorowy, przedświąteczny; przedmieście, przedmurze, przedpiekle» 2. «przedrostek» …   Słownik języka polskiego

  • przed czasem — {{/stl 13}}{{stl 8}}przysł. {{/stl 8}}{{stl 7}} za wcześnie, przed wyznaczoną porą : {{/stl 7}}{{stl 10}}Przyjść na spotkanie przed czasem. Walka bokserska zakończyła się przed czasem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • przed półgodziną — {{/stl 13}}{{stl 8}}przysł. {{/stl 8}}{{stl 7}} przed upływem 30 minut : {{/stl 7}}{{stl 10}}Wyszedł na spacer przed półgodziną. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • przed laty — {{/stl 13}}{{stl 8}}przysł. {{/stl 8}}{{stl 7}} niegdyś, dawno temu : {{/stl 7}}{{stl 10}}Przed laty była to biedna wieś. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • przed naszą erą — {{/stl 13}}{{stl 7}} przy oznaczaniu dat: w roku (latach) przed umowną datą narodzin Chrystusa {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawać – stanąć [odpowiadać – odpowiedzieć] przed sądem — {{/stl 13}}{{stl 7}} być sądzonym, oskarżonym w procesie sądowym; ponosić odpowiedzialność przed sądem : {{/stl 7}}{{stl 10}}Przed sądem stają winni znęcania się nad więźniami politycznymi w czasach stalinowskich. Odpowiedzieć przed sądem za… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • zamknąć się przed światem — {{/stl 13}}{{stl 7}} wybrać życie w samotności, zerwać wszelkie kontakty towarzyskie, stracić zainteresowanie sprawami doczesnymi; też: wstąpić do klasztoru : {{/stl 7}}{{stl 10}}W klasztornej ciszy zamknął się przed światem. Zamknąć się przed… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mieć ciemno przed oczami — {{/stl 13}}{{stl 7}} odczuwać przejściowe zaburzenia widzenia spodowowane strachem, zmęczeniem, zasłabnięciem, dezorientacją : {{/stl 7}}{{stl 10}}Weszłam na salę egzaminacyjną i miałam ciemno przed oczami. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”