sen

m IV, D. snu, Ms. śnie; lm M. sny

1. «stan fizjologiczny, umożliwiający organizmowi wypoczynek i odbudowę sprawności roboczej wszystkich narządów, polegający na obniżeniu wrażliwości na bodźce, zniesieniu aktywności ruchowej, zwolnieniu czynności serca, oddychania i innych funkcji fizjologicznych oraz czasowym zaniku przytomności; spanie»

Ciężki, głęboki, mocny, twardy sen.

Czujny, lekki, niespokojny sen.

Dobroczynny, krzepiący, zdrowy sen.

Lekarstwo, środek na sen.

Potrzebować, zaznać snu.

Przerwać komuś sen.

Spać kamiennym, męczącym snem.

Kłaść się, rozbierać się, szykować się do snu.

Kołysać kogoś, śpiewać komuś do snu.

Obudzić się, ocknąć się ze snu.

Wstać, zerwać się ze snu.

Sen skleja komuś powieki.

∆ Sen kataleptyczny «katalepsja»

∆ Sen letargiczny «letarg»

∆ Sen zimowy «stan ciągłego lub przerywanego snu niektórych zwierząt, trwający całą zimę, niekiedy dochodzący do siedmiu miesięcy»

◊ Mówić, krzyczeć, płakać, uśmiechać się przez sen «śpiąc, drzemiąc mówić, krzyczeć, płakać, uśmiechać się»

◊ Odbierać komuś sen; płoszyć, spędzać komuś sen z oczu, z powiek «nie dawać komuś spać, nie dawać zasnąć»

◊ Pogrążać się we śnie, zapadać w sen «zasypiać»

◊ Spać snem sprawiedliwego «spać mocno, spokojnie»

◊ Wybić kogoś ze snu; wybić się ze snu «sprawić, że ktoś nie może zasnąć; nie móc zasnąć, nie czuć się sennym, zwykle po nagłym przebudzeniu»

◊ Chodzić, mówić, żyć jak we śnie «chodzić, mówić, żyć, nie zdając sobie jasno sprawy z tego, co się dzieje»

◊ Pamiętać, słyszeć, widzieć jak przez sen «niejasno pamiętać, niewyraźnie słyszeć, widzieć»

◊ książk. Spać snem wiecznym «nie żyć»

2. «to, co się śni śpiącemu, obraz widziany w czasie spania; marzenie senne»

Kolorowy, miły sen.

Koszmarny, męczący, straszny, zły sen.

Proroczy, wróżebny, złowieszczy sen.

Tłumaczyć sny.

Wierzyć snom, w sny.

Ujrzeć, widzieć, zobaczyć kogoś, coś we śnie.

Sen dręczy, nawiedza, prześladuje kogoś.

Sen śni się komuś.

Sen się spełnił, sprawdził się, wyśnił się, ziścił się.

◊ Piękny jak sen «bardzo piękny»

◊ Być, zdawać się snem «być czymś niezwykłym, pięknym, czarownym, nieuchwytnym»

◊ Niknąć, przemijać, uciekać, znikać jak sen «niknąć, przemijać bardzo szybko, bezpowrotnie»

◊ Coś jest jak zły sen «coś jest okropne, męczące»

□ Sen mara, Bóg wiara.przen. «marzenie, rojenie»

Rozwiać czyjeś sny.

Snuć sny o czymś.