trzeci

odm. jak przym.

1. «liczebnik porządkowy odpowiadający liczbie 3»

Trzeci dzień podróży.

Trzeci marca albo trzeciego marca.

Trzecia rocznica.

Być na trzecim roku studiów.

Zdać do trzeciej klasy.

Trafił za trzecim razem.

Coś trwa trzeci miesiąc.

∆ Trzecia część, jedna trzecia, dwie trzecie itd. «jedna część, dwie części całości, podzielonej na trzy równe części»

∆ Trzecie dziesięciolecie jakiegoś wieku «od 21 do 30 roku jakiegoś wieku»

∆ hist. Stan trzeci «w przedrewolucyjnej Francji: określenie ludności nie uprzywilejowanej - mieszczan i chłopów; później nazwa mieszczaństwa w odróżnieniu od proletariatu»

∆ jęz. Forma trzeciej osoby, trzecia osoba czasownika «forma czasownika użytego jako orzeczenie, wyrażająca zgodność z podmiotem, określającym osobę lub przedmiot, o którym jest mowa w zdaniu»

∆ mat. Trzecia potęga «iloczyn wielkości pomnożonej dwa razy przez samą siebie; sześcian danej wielkości»

∆ polit. Kraje trzeciego świata «większość krajów Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej, słabo rozwiniętych gospodarczo, przeważnie do niedawna kolonialnych, które w rezultacie dekolonizacji po II wojnie światowej uzyskały niepodległość i stały się członkami ONZ; trzeci świat»

∆ rel. Trzeci zakon «stowarzyszenie religijne istniejące przy niektórych zakonach i organizacyjnie z nimi związane, utworzone dla osób świeckich nie mających obowiązku życia w klasztorze i składania ślubów zakonnych; tercjarstwo»

◊ Po trzecie «przy wyliczaniu: trzecia pozycja następstwa; słowa poprzedzające wymienianie czegoś, po wymienieniu dwóch innych rzeczy»

2. «nie zainteresowany bezpośrednio w czymś; inny, obcy, niebezpośredni»

◊ Osoby trzecie, ktoś trzeci «osoby postronne, osoba postronna»

◊ Oddać coś w trzecie ręce «oddać coś komuś zupełnie obcemu»

◊ Z trzeciej ręki (otrzymać coś, dowiadywać się o czymś itp.) «(otrzymać coś, dowiadywać się o czymś itp.) za czyimś pośrednictwem; pośrednio»

◊ Z trzecich ust (dowiedzieć się o czymś, usłyszeć coś) «(dowiedzieć się o czymś, usłyszeć coś) od osób nie zainteresowanych, postronnych»

trzeci blm

w użyciu rzecz.

1. «trzeci dzień miesiąca»

Trzeciego wyjeżdżam.

2. «osoba występująca po dwóch poprzednich; jeden z trzech»

Dwóch przekonał, z trzecim nie mógł się dogadać.

□ Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.

trzecia blm

w użyciu rzecz. «trzecia godzina»

Trzecia po północy.

Zegar wybił trzecią.

Wrócić do domu o trzeciej, przed trzecią.

trzecie blm

w użyciu rzecz., rzad. «trzecie danie; deser»