wyrwać

dk IX, \wyrwaćrwę, \wyrwaćrwiesz, \wyrwaćrwij, \wyrwaćrwał, \wyrwaćrwany - wyrywać ndk I, \wyrwaćam, \wyrwaćasz, \wyrwaćają, \wyrwaćaj, \wyrwaćał, \wyrwaćany

1. «rwąc wyciągnąć, wydrzeć coś z czegoś, siłą wydobyć, wydostać skądś; wyszarpnąć»

Wyrwać coś komuś z ręki.

Wyrwać kartkę z notesu, z zeszytu.

Wyrwać chwasty w ogrodzie.

Wyrwać zepsuty ząb.

Wichura wyrwała drzewo z korzeniami.

◊ Wyrywać sobie włosy (z głowy) «targać włosy z rozpaczy; bardzo rozpaczać»

przen. «spowodować nagłe ocknięcie się, otrząśnięcie się z jakiegoś stanu»

Wyrwać kogoś z marzeń, z rozmyślań, ze snu.

Wyrwać kogoś z odrętwienia, z osłupienia.

2. «odebrać, zabrać siłą, przemocą; wydrzeć»

Wyrwać komuś ostatni grosz.

Wyrwać ofiarę z rąk prześladowcy.

przen. «uwolnić, wybawić, wyzwolić, ocalić»

Wyrwać kogoś z biedy, z nędzy.

Wyrwać kogoś śmierci, ze szponów śmierci.

Wyrwać syna ze złego towarzystwa.

3. pot. «ruszyć, oddalić się, pobiec, pojechać szybko; uciec»

Wyrwał gwałtownie do przodu.

Samochody wyrwały pełnym gazem.

Wyrywał przed nimi co sił w nogach.

4. pot. «niespodziewanie wywołać ucznia do odpowiedzi, zapytać z lekcji»

Wyrwać ucznia do tablicy.

5. tylko dk, pot. «zdobyć; wytrzasnąć»

Skąd to wyrwałeś?

wyrwać się - wyrywać się

1. «wydostać się, wyswobodzić się skądś siłą, gwałtownie; wydrzeć się»

Wyrwać się z czyichś rąk, uścisków.

Wyrwać się z okrążenia.

Wyrwać się spod czyjejś opieki, władzy.

2. «porzucając obowiązki, zajęcia pójść, wyjechać, wybrać się dokądś»

Wyrwać się na chwilę z domu, z pracy.

Wyrwać się na parę dni na wieś.

3. «wystąpić z czymś nie w porę, niefortunnie się odezwać, powiedzieć coś niepotrzebnie»

Wyrwać się z dowcipem, z głupią uwagą.

Wyrwał się z niewczesnym komplementem.

Wyrwał się nie pytany.

◊ Wyrwać się jak filip z konopi «powiedzieć coś nieodpowiedniego, niestosownego, pozbawionego sensu»

4. «o słowach, głosach, dźwiękach itp.: zabrzmieć nagle, wydostać się skądś»

Okrzyk wyrwał mu się z gardła.

Westchnienie wyrwało jej się z płuc.

◊ Komuś się (coś) wyrwało «ktoś powiedział coś mimo woli, niepotrzebnie»

5. «wypaść, wybiec, wylecieć, wyfrunąć skądś; wymknąć się»

Zając wyrwał mu się spod nóg.

Samolot gwałtownie wyrwał się w górę.