- zabrać
- dk IX, \zabraćbiorę, \zabraćbierzesz, \zabraćbierz, \zabraćał, \zabraćany - zabierać ndk I, \zabraćam, \zabraćasz, \zabraćają, \zabraćaj, \zabraćał, \zabraćany1. «pozbawić kogoś czegoś, odebrać coś komuś, wziąć coś sobie»
Zabrać koleżance książkę.
Złodzieje zabrali wszystko z mieszkania.
Przedszkolaki zabierały sobie zabawki.
Powódź zabrała dobytek całej wioski.
◊ Zabierać komuś czas «zajmować kogoś swoimi sprawami, zaprzątać kogoś czymś»◊ Coś (jakaś sprawa, jakieś działanie) zabiera ileś czasu «coś (jakaś sprawa, jakieś działanie) zajmuje ileś czasu, na zrobienie czegoś potrzeba ileś godzin»◊ Coś zabiera jakąś przestrzeń «coś wypełnia jakąś przestrzeń, zajmuje ileś miejsca, sprawia, że robi się ciasno»◊ Zabrać głos «zacząć mówić, przemówić, wypowiedzieć się (także w piśmie)»2. «wziąć coś ze sobą udając się w drogę; umożliwić komuś (lub czemuś) odbycie wspólnej podróży; także o pojazdach: przyjąć pasażerów, ładunek, zostać załadowanym czymś»Zabrać dzieci na spacer.
Zabrać do pociągu gazety, pisma.
Wyjeżdżając na urlop zabierał ze sobą psa.
Autobus zabiera pięćdziesięciu pasażerów.
Statek zabrał z portu cały ładunek.
◊ Zabrać do grobu tajemnicę «umrzeć nie wyjawiwszy jakiejś tajemnicy»3. «usunąć kogoś, coś skądś, przenieść w inne (właściwe) miejsce»Zabrać z półki swoje rzeczy.
Zabrać krzesła z pokoju do kuchni.
Krew zabiera produkty przemiany materii.
Zabrano chorego do szpitala.
◊ Wojna, choroba, śmierć kogoś zabrała «ktoś zginął na wojnie, ktoś umarł»4. «uprowadzić kogoś siłą pozbawiając wolności»Aresztowanych zabrano na Pawiak.
zabrać się - zabierać się1. «rozpocząć wykonywanie czegoś, zacząć coś robić, przystąpić do jakiejś czynności; przygotować się do czegoś»Zabrać się do pracy, do nauki, do czytania.
2. pot. «zacząć się zajmować kimś lub czymś, stosować jakieś środki wobec kogoś, czegoś»Zabrać się do bumelantów.
Muszę się za ciebie zabrać.
Zabrać się do leczenia.
3. zwykle dk, pot. «przyłączywszy się do kogoś pójść, pojechać z kimś, wykorzystać pojazd jadący w pożądanym kierunku; pojechać jakimś środkiem lokomocji»Zabrał się z kolegami na wycieczkę.
Zabrał się ze starszym rodzeństwem do kina.
Zabrać się przypadkowym samochodem.
Nie zabrał się do tramwaju.
4. pot. «odejść, wyjść, wynieść się skądś (zwykle w formie rozkazu)»Zabieraj się stąd!
Słownik języka polskiego . 2013.