- złapać
- dk IX, \złapaćpię, \złapaćpiesz, złap, \złapaćał, \złapaćany«pozbawić kogoś wolności, swobody, możliwości poruszania się, zatrzymać, przytrzymać kogoś, coś, schwytać, wziąć coś ręką lub przyrządem»
Złapać piłkę.
Złapać złodzieja.
Złapać rybę na wędkę.
Złapać motyla w siatkę.
Złapać zwierzę w potrzask.
Złapać kogoś wpół, za szyję.
Złapać kogoś za kołnierz, za kark, za gardło, za połę.
◊ Złapać jakąś falę, stację «nastawić radio na odbiór jakiejś fali, stacji nadawczej»◊ Złapać katar, grypę itp. «zachorować na katar, grypę itp.»◊ Złapać kogoś na czymś (np. na kradzieży, na kłamstwie, na gorącym uczynku) «zastać, zobaczyć, spostrzec kogoś w chwili popełnienia jakiegoś czynu (zwykle karygodnego); przyłapać na czymś»◊ Złapać kogoś za rękę «stać się świadkiem dokonywania przez kogoś kradzieży»◊ Złapać kogoś za słowo «zwrócić uwagę na niektóre słowa wypowiedziane przez kogoś i wykorzystać je przeciw niemu»◊ Złapać oddech a) «odetchnąć głęboko, wciągnąć powietrze do płuc» b) «przezwyciężyć uczucie zmęczenia, poczuć przypływ nowych sił»◊ pot. Złapać pociąg, samolot; złapać taksówkę «zdążyć na pociąg na samolot; zatrzymać, znaleźć wolną taksówkę (zwykle bardzo się śpiesząc)»◊ Złapać dwóję «otrzymać (w szkole) ocenę niedostateczną z jakiegoś przedmiotu»◊ Prąd kogoś złapał «ktoś został porażony prądem elektrycznym»◊ Złapać gumę «jadąc samochodem, motocyklem, rowerem przebić, przedziurawić dętkę»□ Złapał Kozak Tatarzyna, a Tatarzyn za łeb trzyma «okazuje się, że zwycięża nie ten, kto miał się już za zwycięzcę»przen.a) «o uczuciach, doznaniach fizycznych lub psychicznych: dać się silnie odczuć, wystąpić nagle i w dużym stopniu»Złapał kogoś ból, kurcz w nodze.
Złapał kogoś lęk, strach.
b) «o zjawiskach przyrody, kataklizmach itp.: wystąpić nieoczekiwanie, w niekorzystnym dla kogoś momencie, zaskoczyć kogoś»W drodze powrotnej złapała go burza, gwałtowna ulewa.
złapać się1. «położyć ręce na sobie, na jakiejś części ciała, zwykle dając wyraz jakiemuś uczuciu albo odczuwając ból»Złapać się za głowę, za serce, za brzuch.
◊ Złapać się na czymś «uświadomić sobie coś nagle, dostrzec nagle w swoim postępowaniu, zachowaniu coś, na co przedtem nie zwracało się uwagi»◊ pot. Złapać się za coś «zająć się jakąś pracą energicznie, gorliwie; zacząć coś robić»2. «chwycić jeden drugiego»Złapali się wpół.
3. «zostać złapanym, dać się schwytać, złowić (zwykle o zwierzętach)»Mysz się złapała w pułapkę.
Ryby złapały się w sieci.
Muchy się złapały na lep.
przen. «zostać oszukanym, zwiedzionym, skusić się»Złapał się na piękne słówka, na komplementy.
Słownik języka polskiego . 2013.
