- życie
- n I, blm1. «stan organizmu polegający na nieprzerwanym ciągu biochemicznych procesów przemiany materii i energii, związanych z wymianą materii i energii z otoczeniem, charakteryzujący się tym, że organizm odżywia się, oddycha, wydala zbędne produkty, reaguje na szereg bodźców, wzrasta, rozmnaża się, zwykle ma zdolność poruszania się»
Badać życie roślin.
Okres powstania życia na Ziemi.
Poniżej pewnych temperatur życie nie istnieje.
∆ Życie płodowe «okres życia płodu w organizmie matki, trwający od chwili zakończenia się okresu embrionalnego do momentu urodzenia»◊ Budzić (się) do życia; życie się budzi «wywoływać procesy życiowe, pobudzać do rozwoju; ożywiać się, zaczynać rosnąć, rozwijać się itp.»◊ Życie ledwie się w kimś kołacze «ktoś jest bardzo słaby i lada chwila może umrzeć»2. «istnienie, egzystencja, bytowanie; działanie w pewnych warunkach; pewne warunki egzystencji»Codzienne, powszednie, zwykłe życie.
Lekkie, ciężkie, łatwe, trudne życie.
Długie, krótkie życie.
Życie ponad stan.
Bieg, tempo życia.
Cel, treść, warunki życia.
Szmat życia.
Koleje życia.
Prowadzić wystawny tryb życia.
Ocalić, uratować komuś życie.
Narażać swoje, czyjeś życie.
Robić coś pierwszy raz w życiu.
Iść, przejść przez życie.
Urządzić się w życiu.
Życie płynie, toczy się.
∆ Życie intymne «ściśle osobiste sprawy człowieka, jego życie wewnętrzne lub fizjologiczne»∆ Życie osobiste, prywatne «sprawy osobiste, prywatne»∆ Życie publiczne, polityczne, uniwersyteckie, naukowe, artystyczne, kulturalne itp. «działalność człowieka w danej dziedzinie, w danym środowisku; dziedzina, ośrodek działalności»∆ Życie seksualne «zaspokajanie popędu płciowego»∆ Ubezpieczenie na życie «forma ubezpieczenia zapewniająca wypłacenie pewnej sumy rodzinie ubezpieczonego po jego śmierci»∆ rel. Życie pozagrobowe «według wierzeń religijnych: wieczne istnienie, przebywanie w zaświatach duszy człowieka po jego śmierci»◊ Kwestia, sprawa życia i śmierci «warunek dalszej egzystencji, istnienia; sprawa, kwestia przesądzająca los kogoś, czegoś»◊ Pan życia i śmierci «o kimś mającym nad kimś innym nieograniczoną władzę»◊ Szkoła, lekcja życia «osobiste doświadczenia zdobyte w okolicznościach i warunkach, w jakich się ktoś znalazł»◊ Bój, walka, wojna na śmierć i życie «bój, walka, wojna mające przynieść zwyciężonemu zagładę, śmierć»◊ Temat, zdarzenie itp. wzięte z życia «zdarzenie, które naprawdę miało miejsce; temat zaczerpnięty z prawdziwych codziennych wydarzeń»◊ Nigdy w życiu «nigdy (z odcieniem ekspresywnym)»◊ Póki życia «dopóki będę żyć»◊ Za (czyjegoś) życia «w okresie kiedy ktoś żyje, żył»◊ Brać życie na serio, patrzeć serio, poważnie na życie «mieć poważny stosunek do ludzi, do swych obowiązków»◊ Brać życie lekko «być lekkomyślnym»◊ Być nie do życia a) «być niezaradnym, niepraktycznym» b) «być bardzo wątłym, chorowitym»◊ Dać znak życia «przesłać o sobie wiadomość, przypomnieć się»◊ Nie dać znaku życia «nie dać o sobie żadnej wiadomości»◊ Darować komuś życie «ułaskawić skazanego na śmierć, nie zabić kogoś»◊ Kochać kogoś, coś nad życie «bardzo kogoś kochać, być bardzo przywiązanym do czegoś»◊ Odebrać (sobie lub komuś) życie, pozbawić życia (siebie lub kogoś), targnąć się na życie (swoje lub czyjeś) «popełnić samobójstwo, zabić kogoś»◊ Podtrzymać, utrzymać, zachować kogoś przy życiu «nie dopuścić do czyjejś śmierci»◊ Powołać coś do życia «dać czemuś początek, założyć, utworzyć coś»◊ Pozostać, zachować się przy życiu «ocalić się, zostać żywym, przeżyć»◊ Stracić, postradać życie «zostać zabitym, zginąć»◊ Mieć, stworzyć sobie własne, swoje życie «mieć własne zainteresowania, żyć niezależnie od otaczającego środowiska»◊ Ujść z życiem, unieść skądś życie «uratować się ze śmiertelnego niebezpieczeństwa»◊ Usunąć się z czyjegoś życia «zerwać stosunki, kontakt z kimś bliskim»◊ Używać życia «żyć przyjemnie, wesoło; bawić się, hulać»◊ Wchodzić w życie a) «zaczynać żyć samodzielnie, stawać się dorosłym» b) «o ustawach, rozporządzeniach itp.: stawać się obowiązującym, nabierać mocy prawnej, urzędowej»◊ Wprowadzić, wcielić coś w życie «praktycznie coś zastosować; doprowadzić do urzeczywistnienia się czegoś»◊ Zacząć, rozpocząć nowe życie, życie na nowo «zacząć żyć lepiej, inaczej niż dotychczas; zmienić na lepsze swoje postępowanie, sposób bycia, poprawić się»◊ Zakończyć życie, rozstać się z życiem «umrzeć»◊ Zatruwać, obrzydzać komuś życie «robić komuś przykrości, szykanować, prześladować kogoś; być przyczyną czyichś zmartwień, kłopotów»◊ Zwichnąć, złamać, zawiązać sobie, komuś życie «unieszczęśliwić siebie, kogoś; zamknąć przed sobą, przed kimś wszelkie możliwości»◊ Czyjeś życie wisi na włosku «ktoś jest w śmiertelnym niebezpieczeństwie»◊ podn. Towarzyszka życia «żona»◊ Dać komuś życie «urodzić kogoś»◊ Nieść, składać życie (w ofierze) «być gotowym na śmierć, umierać za kogoś, za coś»◊ Oddać, dać, poświęcić życie za kogoś, za coś; przypłacić, okupić coś życiem «ponieść śmierć, zginąć za kogoś, za coś, z jakiegoś powodu»◊ Sprzedać drogo życie «polec po zaciętej walce; zginąć zabiwszy przedtem wielu wrogów»◊ pot. Pieskie, psie życie «nędzne, marne, trudne warunki; wegetacja»◊ Rajskie, słodkie, święte życie «bardzo wygodne, beztroskie, przyjemne warunki egzystencji»◊ Samo życie «o sytuacji charakterystycznej dla ludzkiej egzystencji»przen.Konserwacja przedłuża życie maszyny.
3. «siły żywotne, energia; żywotność, werwa»Dziewczyna pełna życia.
Oczy pełne życia.
Ktoś bez życia.
Mieć w sobie życie.
Tańczyć z życiem.
Tryskać życiem.
∆ Z życiem «wyrażenie oznaczające ponaglenie, zachętę do pośpiechu; żwawo, energicznie»◊ Coś nabiera życia «coś nabiera wyrazistości»4. «objawy istnienia gdzieś wielu istot żywych, przebywania gdzieś ludzi, ruch»Miasto tętni, huczy, wre życiem.
5. pot. «utrzymanie, wyżywienie»Dużo wydawać na życie.
Sam zarabiał na życie dla całej rodziny.
Skąpić sobie na życiu.
Słownik języka polskiego . 2013.
