żyć

żyć
ndk Xa, żyję, żyjesz, żyj, żył
1. «istnieć w sposób właściwy organizmom żywym, być żywym, egzystować»

Żyć długo, krótko.

Żyć wiele lat.

Żyć w jakiejś epoce.

Hej, użyjmy żywota! Wszak żyjem tylko raz. (Mickiewicz)

∆ Niech żyje (żyją) «okrzyk wznoszony zwykle w jakiejś uroczystej chwili na czyjąś cześć; wiwat!»
◊ Jak (długo) żyję «nigdy w ciągu mego życia»
◊ Ktoś ledwie żyje «ktoś jest bardzo zmęczony, osłabiony, wyczerpany»
◊ Nie dawać komuś żyć «utrudniać komuś życie, być natarczywym, natrętnym»
◊ (Wszystko) co żyło, co żyje, kto żył «wszyscy, co do jednego (zebrani w danym miejscu, w danej chwili)»
◊ Żyć nie umierać «tak dobrze, że nie może być lepiej»
2. «bytować w jakichś warunkach, zachowywać się w pewien sposób; wieść życie»

Żyć wygodnie, wystawnie, biednie, skromnie.

Żyć w biedzie, w nędzy.

Żyć w dobrobycie.

Żyć w ciągłym strachu.

Żyć jak w raju.

◊ Żyć o chlebie i wodzie, o kartoflach itp. «żywić się, karmić się tylko chlebem i wodą, kartoflami itp.»
◊ Żyć czymś «być pochłoniętym, zaabsorbowanym czymś, przejmować się czymś; przeżywać coś głęboko»
◊ Żyć kimś, żyć dla kogoś, dla czegoś «pracować, działać, poświęcać się dla kogoś, dla czegoś»
◊ Żyć jutrem, przyszłością «mieć nadzieję na przyszłość»
◊ Żyć nadzieją «czerpać z nadziei siły, energię»
◊ Żyć nerwami «być w warunkach, które powodują napięcie nerwowe; denerwować się»
◊ Żyć własnym, swoim życiem, żyć dla siebie «być niezależnym od nikogo; ograniczać się do kręgu własnych zainteresowań, osobistych spraw»
◊ Żyć na czyjś koszt, czyimś, cudzym kosztem «być utrzymywanym, żywionym przez kogoś»
◊ Żyć na wysokiej stopie «prowadzić dom wystawnie, wydawać na swoje potrzeby dużo pieniędzy»
◊ Żyć nad stan «wydawać więcej niż pozwalają środki, którymi ktoś rozporządza»
◊ Żyć z czegoś «czerpać z czegoś środki utrzymania»
◊ Żyć z dnia na dzień «zarabiać dorywczo, nie troszczyć się o przyszłość»
◊ Żyć z ołówkiem (kredką) w ręku «być oszczędnym, gospodarnym»
◊ Komuś żyje się dobrze, źle «komuś powodzi się dobrze, źle»
◊ pot. Żyć jak u Pana Boga za piecem «nie mieć kłopotów, czuć się dobrze, bezpiecznie»
□ Nie samym chlebem człowiek żyje.
3. «przestawać, obcować z kimś; pozostawać z kimś w jakichś stosunkach»

Żyć z kimś w przykładnej zgodzie.

Żyć z kimś dobrze, źle.

Umieć żyć z ludźmi.

◊ pot. Żyć z kimś na wiarę, żart. na kocią łapę «być z kimś w stosunkach małżeńskich bez ślubu»
◊ Żyć z kimś (z osobą płci odmiennej) «obcować z kimś fizycznie»
4. «przebywać, znajdować się, mieszkać gdzieś»

Żyć na wsi, w mieście.

Wilki żyją w lesie.

Żyć z kimś pod jednym dachem.

Żyć na odludziu, na boku, na uboczu.

5. «być (stale) aktualnym, nie ulegać zapomnieniu; trwać»

Żyć w czyjejś pamięci.

Jakieś wspomnienia w kimś żyją.

Sława poety będzie żyła długo.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • żyć — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk IIIc, żyję, żyje {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} znajdować się w stanie, który wskazuje na nieustanny przebieg biochemicznych procesów przemiany materii i energii w organizmie,… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć — 1. Dać komuś żyć «być dla kogoś łagodnym, pobłażliwym, nie ograniczać czyichś możliwości»: Oj, daj żyć, Stasiu, poczekaj. Jak ty się w ogóle zachowujesz? Nie widzisz, że rozmawiam teraz z Krzyśkiem? P. Krawczyk, Plamka. 2. Ktoś ledwie żyje «ktoś… …   Słownik frazeologiczny

  • żyć dniem dzisiejszym — {{/stl 13}}{{stl 7}} żyć, nie zastanawiając się nad tym, co będzie jutro, nie martwić się o przyszłość, żyć teraźniejszością : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nauczyłam się żyć dniem dzisiejszym i nie martwić się na zapas. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć nad [ponad] stan — {{/stl 13}}{{stl 7}} wydawać więcej pieniędzy niż się zarabia; żyć rozrzutnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Żyli nad stan, a teraz nie mogą wyjść z długów. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć nadzieją — {{/stl 13}}{{stl 7}} z nadzieją oczekiwać poprawy, mieć ufność, że będzie lepiej; łudzić się : {{/stl 7}}{{stl 10}}Pozostało już tylko żyć nadzieją. Żył nadzieją lepszego jutra. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć na wysokiej stopie — {{/stl 13}}{{stl 7}} nie być ograniczonym finansowo, pozwalać sobie na rzeczy luksusowe, żyć wystawnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Od kiedy awansował, żyje na wysokiej stopie. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć nie umierać — {{/stl 13}}{{stl 7}} wykrzyknienie służące wyrażeniu zachwytu dla warunków życia; wspaniale, cudownie, tak, że nie może być lepiej : {{/stl 7}}{{stl 10}}Z rana smaczne śniadanie, potem zwiedzanie, wycieczki, wieczorem jakaś zabawa. Jednym słowem …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć pełną piersią — {{/stl 13}}{{stl 7}} żyć bardzo aktywnie, radośnie, korzystać ze wszelkich doświadczeń, jakie niesie los, być otwartym na świat i na nowe przeżycia : {{/stl 7}}{{stl 10}}Żył pełną piersią, nigdy nie poddając się smutkowi. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć przeszłością [wspomnieniami] — {{/stl 13}}{{stl 7}} myśleć, rozmyślać ciągle o tym, co wydarzyło się, istniało w przeszłości, czerpać chęć do życia, wspominając jakiś szczęśliwy okres : {{/stl 7}}{{stl 10}}Przestań żyć przeszłością, musisz pogodzić się z tym, że odszedł. Po… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żyć z dnia na dzień — {{/stl 13}}{{stl 7}} żyć, nie dbając, nie troszcząc się o przyszłość : {{/stl 7}}{{stl 10}}Bezdomny żyje z dnia na dzień. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”