długi

dłudzy, dłuższy

1. «mający pewien wymiar liniowy (od punktu do punktu)»

Rów długi na trzy kilometry a. rów trzy kilometry długi.

Suknia długa po kostki.

Warkocz długi do kolan.

2. «mający duży, znaczny wymiar wzdłuż; daleko ciągnący się, rozciągły»

Długi cień drzew.

Długie nitki babiego lata.

Stawiać długie kroki.

∆ fiz. Fala długa «fala elektromagnetyczna dłuższa od 1000 m»

∆ sport. Bieg długi «bieg na dystansie powyżej 1500 m»

∆ Długa piłka «płaskie uderzenie piłką na drugi koniec kortu, boiska»

◊ Długie buty «buty z cholewami»

◊ Pokazać język jak długi, upaść jak długi «pokazać cały język, upaść na całą długość»

◊ Mieć długi język «nie umieć zachować tajemnicy; być skłonnym do paplania, plotkowania»

◊ Mieć długie ręce a) «być złodziejem, kraść» b) «mieć wpływy umożliwiające dosięgnięcie kogo, zaszkodzenie komu»

◊ Mieć długie uszy «podsłuchiwać, szpiegować»

3. «trwający znaczny przeciąg czasu; długotrwały, przewlekły»

Długi pobyt.

Długa podróż, rozmowa.

Długie życie.

Długi, męczący kaszel.

Dni stają się coraz dłuższe.

∆ jęz. Samogłoska długa «samogłoska przeciwstawiająca się pod względem funkcjonalnym jako długa takiej samej jakościowo samogłosce krótkiej; także: samogłoska wymawiana dłużej niż przeciętne samogłoski w danym języku»

◊ Długie godziny, miesiące, lata itp. «godziny, miesiące, lata itp. przeżywane subiektywnie jako dłużące się, przewlekające się»

◊ pot. Jak dzień długi, jak rok długi, jak noc długa itp. «przez cały dzień, rok, przez całą noc itp.»

◊ Dłuższy czas, dłuższa chwila itp. «dość długi czas, dość długa chwila; dość długo»

◊ Od dłuższego czasu «od dawna»

◊ Na długą, dłuższą metę «na znaczny przeciąg czasu»