dom

dom
m IV, DMs. -u; lm M. -y
1. «budynek przeznaczony na mieszkania, na pomieszczenia dla zakładów pracy, instytucji itp.»

Dom murowany, parterowy, piętrowy, narożny.

Dom nowoczesny, stylowy, staroświecki, zabytkowy.

Dom jednorodzinny, wielorodzinny, własnościowy.

Dom z gankiem, z werandą.

Brama, front, ściany, wnętrze domu.

Administrator, dozorca, właściciel domu.

Budować, stawiać, burzyć, rozbierać dom.

Dom stoi przy ulicy, przy placu.

bud. Fabryka domów «zakład produkujący poza miejscem budowy elementy prefabrykowane (stropy, ściany, drzwi, okna, a także całe izby, np. łazienki, kuchnie), z których potem można szybko montować obiekty budowlane w zaplanowanym miejscu»
2. «mieszkanie, pomieszczenie mieszkalne, miejsce stałego zamieszkania»

Dom urządzony nowocześnie, po staroświecku, wygodnie, luksusowo, skromnie, ubogo.

Być, siedzieć, zostać w domu.

Przebywać stale poza domem.

Odwiedzić kogoś w domu.

Wyjść, nie wychodzić z domu.

Wrócić do domu.

◊ Być gościem w domu «rzadko bywać w domu, spędzać wiele czasu poza domem»
◊ Być panem we własnym domu «samemu decydować w swoich sprawach»
◊ Czuć się, zachowywać się jak w domu, jak u siebie w domu «czuć się dobrze, swojsko; zachowywać się swobodnie»
◊ Jestem w domu «rozumiem, domyślam się czegoś, coś stało się dla mnie jasne»
◊ Prowadzić dom otwarty «przyjmować licznych gości, często urządzać przyjęcia»
◊ Po domu, na po domu «w swoim mieszkaniu, u siebie; na co dzień»
◊ Wymówić, wypowiedzieć komuś (swój) dom, zamknąć przed kimś dom «zabronić bywać u siebie, nie przyjmować kogoś w swoim domu»
◊ Czyjś dom jest dla kogoś otwarty «ktoś jest mile widziany u kogoś, zapraszany do kogoś»
◊ Pilnować domu «dużo przebywać w domu»
□ Gość w dom, Bóg w dom.
□ Gdy jesteś w cudzym domu, nie zawadzajże nikomu.
□ Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej.
3. «rodzina, domownicy; mieszkanie wraz z jego mieszkańcami»

Przyjaciel domu.

Obudzić cały dom.

Pisać list do domu.

Tęsknić za domem.

Pójść gdzieś całym domem.

∆ Czyjś dom rodzinny a) «czyjaś rodzina, czyjeś gniazdo rodzinne» b) «budynek, mieszkanie, w którym się ktoś urodził»
◊ Głowa domu «głowa rodziny, osoba mająca największy autorytet wśród domowników, stojąca na czele rodziny (zwykle mąż, ojciec)»
◊ Pan, pani domu «gospodarz, gospodyni, osoba reprezentująca rodzinę, domowników, szczególnie wobec gości»
◊ Czynić, robić honory domu «przyjmować, bawić gości w imieniu domowników»
◊ Postawić cały dom na nogi a) «obudzić wszystkich domowników, gwałtownie zerwać ze snu całą rodzinę» b) «podnieść, poderwać całą rodzinę do działania, zmobilizować do czegoś»
◊ Trząść domem «rządzić despotycznie domownikami»
◊ Założyć dom «ożenić się, wyjść za mąż»
4. «ogół spraw rodzinnych, domowych; gospodarstwo domowe»

Prowadzić wystawny dom.

Utrzymywać dom.

Wydawać dużo na dom.

Zajmować się domem.

◊ Cały dom jest na czyjejś głowie «ktoś zajmuje się całym gospodarstwem, wszystkimi sprawami domu»
5. «ród, rodzina, dynastia»

Dom szlachecki, książęcy.

Dom Jagiellonów, Habsburgów.

Potomek królewskiego domu.

Z dobrego, sławnego, zamożnego domu (zwykle o pochodzeniu mężatki).

Maria Wirtemberska z domu Czartoryska.

6. «instytucja państwowa, społeczna, handlowa itp., mieszcząca się zwykle w oddzielnym lokalu lub budynku; budynek, w którym się ona znajduje; zakład, przedsiębiorstwo»

Dom akademicki.

Dom dziecka, rencisty.

Dom noclegowy, zajezdny.

Dom wczasowy, wypoczynkowy, wycieczkowy.

Dom bankowy, handlowy.

Dom mody.

Dom wydawniczy, wysyłkowy.

∆ Dom kultury «budynek mieszczący lokale kulturalno-rozrywkowe, jak czytelnia, sala kinowa, świetlica»
∆ Dom poprawczy «zamknięty zakład wychowawczy przeznaczony dla nieletnich, którzy popełnili przestępstwo; zakład poprawczy»
∆ Dom publiczny «dom, w którym jest uprawiany nierząd»
∆ Dom towarowy «przedsiębiorstwo handlowe prowadzące różne działy sprzedaży detalicznej»
∆ Dom zdrojowy «zakład lecznictwa wodami mineralnymi w miejscowości kuracyjnej»
pot. Dom wariatów, dom bez klamek «szpital dla psychicznie chorych»
7. «miejsce, skąd się rozpoczyna niektóre gry, np. w bilardzie strona stołu, w halmie pierwsze pole»

Grać z domu.

Wszystkie bile w domu.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • dom — dom·beya; dom·dan·iel; dom·er; dom·ic; dom·i·cil·able; dom·i·cil·i·ate; dom·i·nance; dom·i·nant·ly; dom·i·nate; dom·i·nat·ing·ly; dom·i·nation; dom·i·na·tive; dom·i·na·tor; dom·i·neck; dom·i·neer·ing·ly; dom·i·neer·ing·ness; dom·i·ni·ca;… …   English syllables

  • DOM — Peuple nomade du nord de l’Inde. Les Dom vivent dispersés dans les plaines du Bihar, du Bengale et du Pendjab. Qualifiés de «sans forme» par les brahmanes, ils constituent une caste tribale située au plus bas de l’échelle sociale. Au Bihar, les… …   Encyclopédie Universelle

  • dom — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. mnż I, D. u, Mc. u, W. u {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} budynek, budowla służąca jako miejsce zamieszkania, jako siedziba instytucji, sklepów, zakładów pracy itp. : {{/stl 7}}{{stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • Dom — may refer to: Contents 1 People 2 Fictional characters 3 Other uses …   Wikipedia

  • Dom — steht für: eine Kirche herausragender Bedeutung, siehe Kathedrale#Dom davon abgeleitet: Der Dom (Buchreihe), Buchreihe Der Dom (Zeitschrift), die Kirchenzeitung für das Erzbistum Paderborn Der Dom (Gertrud von le Fort), Erzählung Hamburger Dom… …   Deutsch Wikipedia

  • DOM — ist eine Bezeichnung für: Dom, Bezeichnung bedeutender Kirchen, siehe Kathedrale #Dom eine Ethnie im Nahen Osten, siehe Domari Dampfdom, eine Einrichtung zur Entnahme des Dampfes aus einem Dampfkessel Federbeindom, den Teil der Karosserie eines… …   Deutsch Wikipedia

  • DoM — ist eine Bezeichnung für: Dom, Bezeichnung bedeutender Kirchen, siehe Kathedrale #Dom eine Ethnie im Nahen Osten, siehe Domari Dampfdom, eine Einrichtung zur Entnahme des Dampfes aus einem Dampfkessel Federbeindom, den Teil der Karosserie eines… …   Deutsch Wikipedia

  • Dom — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. {{{image}}}   Sigles d une seule lettre   Sigles de deux lettres > Sigles de trois lettres …   Wikipédia en Français

  • Dom — Saltar a navegación, búsqueda Para el modelo de objetos para la representación de documentos (DOM), véase Document Object Model. Dom (o Domba) es un término en sánscrito utilizado en la literatura india de elite para referirse a un grupo étnico… …   Wikipedia Español

  • dom — DOM, domuri, s.n. 1. Catedrală impunătoare, biserică principală în unele oraşe italiene, germane etc.; p. ext. clădire monumentală; p. restr. acoperiş care îmbracă la exterior o cupolă a unei clădiri monumentale. 2. Recipient de oţel montat la… …   Dicționar Român

  • DOM — may refer to: D.O.M. (restaurant), a restaurant in São Paulo, Brazil Days on market, how many days since a piece of real estate was listed for sale Deo optimo maximo, Latin for to the Greatest and Best God , originally Jove, later the Christian… …   Wikipedia

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”