dwa

+ m. nieos. i n; dwaj, dwóch, dwu, m.-os.; dwie, ż; DMs. dwóch, dwu, B. m.-os. dwóch, dwu, m. nieos. i n dwa, ż dwie, C. dwom, dwu, dwóm, N. m i n dwoma, dwu, ż dwiema, dwoma

1. «liczebnik główny oznaczający liczbę 2»

Dwóch, dwu mężczyzn idzie, szło.

Dwaj mężczyźni szli.

Dwie kobiety idą, szły.

Dwa jabłka, dwadzieścia dwa jabłka, sto dwadzieścia dwa jabłka leżą, leżały na stole.

∆ Dwa ognie «gra w piłkę, w której biorą udział dwie drużyny graczy starających się trafić piłką w graczy z drugiej drużyny»

∆ Raz, dwa, trzy itd. «przy liczeniu czegokolwiek, oznacza: pierwszy, drugi, trzeci itd.»

◊ Raz, dwa, raz, dwa «komenda nadająca tempo marszu, wiosłowania, pływania, ćwiczeń gimnastycznych itp.»

◊ Nie raz; nie dwa «wiele razy»

◊ Zrobić coś raz, dwa «zrobić coś szybko, niezwłocznie, w jednej chwili»

◊ Dwa kroki (stąd), na dwa kroki, o dwa kroki «bardzo blisko»

◊ Prawda, rzecz oczywista, pewne itp. jak dwa a dwa cztery a. jak dwa razy dwa cztery «o czymś bardzo oczywistym, pewnym»

◊ Powiedzieć, wtrącić itp. dwa słowa «powiedzieć coś krótko, wtrącić krótką uwagę»

◊ Wyjaśnić, omówić coś itp. w dwóch słowach «wyjaśnić, omówić coś krótko, zwięźle, bez zbędnych słów»

◊ Nie ma dwóch zdań, bez dwóch zdań «nie ma wątpliwości, bez wątpienia»

◊ Nie potrzebować czegoś dwa razy mówić, powtarzać; nie dać, nie dawać sobie czegoś dwa razy mówić «nie być zmuszonym do dodatkowego ponaglania, do powtarzania poleceń; nie potrzebować ponaglania, szybko spełniać polecenia»

◊ Służyć na dwóch łapkach «nadskakiwać komuś»

◊ Pracować, mówić, jeść itp. za dwóch «dużo pracować, mówić, jeść itp.»

◊ Wziąć kogo we dwa ognie «zaatakować z dwóch stron»

◊ pot. Zrobić coś na sto dwa «zrobić coś bardzo dobrze»

◊ Dwa zera «klozet»

□ Co dwóch to nie jeden.

□ Dwa grzyby w barszcz.

□ Dwa razy daje, kto prędko daje.

□ Dwie sroki za ogon łapać a. trzymać.

□ Głupi dwa razy traci.

□ Gdzie się dwóch bije, tam trzeci korzysta.

□ Kij ma dwa końce.

□ Pokorne cielę dwie matki ssie.

□ Przy jednym ogniu dwie pieczenie upiec.daw. Mądrej głowie dość dwie słowie.

2. «ocena szkolna oznaczona cyfrą 2, w szóstkowym systemie ocen równająca się ocenie miernej; dwójka»