- gaz
- m IV, D. -u, Ms. \gazzie1. lm M. -ychem. fiz. «ciało lotne, substancja nie mająca własnego kształtu ani objętości, wykazująca zdolność do samorzutnego rozprężania się, poniżej pewnej temperatury, zwanej krytyczną, przechodząca w stan ciekły; jeden z trzech stanów skupienia materii»∆ Gaz błotny «metan wydzielający się z bagien przy rozkładzie związków organicznych»∆ Gaz piorunujący «mieszanina wodoru z tlenem lub powietrzem, zdolna do wybuchu»∆ Gaz płynny → gazol∆ Gaz rozweselający «bezbarwny gaz o słabej woni i słodkawym smaku, stosowany w medycynie jako środek znieczulający; podtlenek azotu»∆ Gazy spalinowe «mieszanina gazów uchodzących z pieców lub silników spalinowych, będąca produktem spalania paliw (stałych, ciekłych i gazowych) z domieszką tlenu i niepalnych składników powietrza»∆ Gazy szlachetne «pierwiastki chemiczne stanowiące VIII grupę główną układu okresowego: hel, neon, argon, krypton, ksenon i radon - gazy bezbarwne, bezwonne, trudne do skroplenia, o cząsteczkach jednoatomowych, bierne chemicznie; helowce»∆ Gaz świetlny «gaz palny otrzymywany głównie z oczyszczonego gazu węglowego lub z gazu ziemnego, wytwarzany w gazowniach do celów komunalnych lub przemysłowych; gaz miejski»∆ Gaz ziemny «mieszanina lotnych węglowodorów wydobywających się z ziemi w postaci gazu, występuje zwykle obok ropy naftowej, ma zastosowanie do celów opałowych, do napędu silników spalinowych oraz jako surowiec chemiczny»∆ wojsk. Gazy bojowe «chemiczne substancje trujące, które użyte w walce zbrojnej porażają żywe organizmy, powodując ich śmierć lub schorzenia; dzielą się na: duszące, drażniące, łzawiące, parzące, trujące, porażające układ nerwowy; bojowe środki trujące»∆ Gazy łzawiące «rodzaj gazów bojowych, gazy drażniące oczy, przewody nosowe, gardło, wywołujące łzawienie»∆ Gaz musztardowy → iperyt∆ Gazy nerwów «bojowe środki trujące, wchłaniane przez drogi oddechowe, skórę, śluzówki, powodują porażenie układu nerwowego»◊ pot. Być pod gazem, na gazie «być podpitym, pijanym»◊ Uderzyć w gaz «popić sobie, napić się wódki»2. blm«gaz palny (świetlny, ziemny) używany do ogrzewania i oświetlenia; instalacja gazowa; dopływ gazu; płomień zapalonego gazu»
Płomyk gazu.
Rachunek za gaz.
Gotować na gazie.
Wyłączyć gaz.
Założyć gaz.
3. blmpot. «w pojazdach mechanicznych napędzanych silnikiem spalinowym: pedał regulujący dopływ mieszanki paliwa z powietrzem; także ta mieszanka»Zdjąć nogę z gazu.
◊ Dać, dodać gazu «zwiększyć, przyśpieszyć szybkość pojazdu»◊ Gnać, jechać, ruszyć pełnym gazem, na pełnym gazie, na pełny gaz «gnać, jechać, ruszyć z największą szybkością»4. zwykle w lm, pot. «substancje lotne wytwarzane w jelitach na skutek zaburzeń żołądka, złego trawienia itp., wydalane przez odbyt; wiatry»Mieć gazy, oddać gazy.
Gazy zbierają się w jelitach.
gazu pot. «wykrzyknienie zachęcające do szybkiego biegu, do szybkiej jazdy»Uciekajmy stąd, gazu!
Panie kierowco, gazu!
‹z gr.›
Słownik języka polskiego . 2013.
