góra

góra
ż IV, CMs. górze; lm D. gór
1. «w naukowej terminologii: wyniosłość skorupy ziemskiej powstała w wyniku działalności górotwórczej, wulkanicznej i procesów denudacyjnych; potocznie: każde większe wzniesienie terenu, odcinające się od niżej położonego otoczenia»

Stroma, urwista, wysoka góra.

Podnóże, stok, zbocze, szczyt, wierzchołek góry.

Pasmo, łańcuch gór.

Spędzić urlop w górach.

Wędrówka po górach.

Jechać w góry.

∆ Łysa góra «góra nie porośnięta lasem; w baśniach: góra zamieszkiwana przez czarownice»
geol. Góry młode «góry wypiętrzone w orogenezie alpejskiej (np. Tatry); odznaczają się dużymi wysokościami względnymi i bezwzględnymi oraz ostrymi grzbietami, gdyż stosunkowo krótko ulegały procesom denudacji»
∆ Góry stare «góry wypiętrzone w dawnych orogenezach (przed okresem alpejskim - np. Góry Świętokrzyskie); wskutek długotrwałej denudacji ich wysokości są niewielkie, a formy grzbietowe łagodne»
∆ Góra lodowa «masa lodowa (potężna bryła lodu) oderwana od lodowca (który dotarł do wybrzeża) i unoszona przez fale morskie»
◊ Góry i doły «nierówności, wyboje»
◊ Za siódmą, za dziesiątą itd. górą; za górami, za lasami «zwykle w baśniach: daleko, nie wiadomo gdzie; w bajecznym kraju»
pot. Coś (jest) nie za górami «coś (jest) niedaleko (w przestrzeni lub w czasie), coś zdarzy się prędko, niebawem, wkrótce»
◊ Obiecywać złote góry «obiecywać wiele, robić ponętne, ale nieziszczalne obietnice»
□ Góra porodziła mysz «o efekcie niewspółmiernym z wielkimi przygotowaniami czy zapowiedziami»
□ Góra z górą się nie zejdzie, ale człowiek z człowiekiem zawsze (często).
□ Nie chce góra przyjść do Mahometa (Nie przyszła góra do Mahometa), przyszedł Mahomet do góry.
2. «wielka ilość czegoś; stos, sterta, kupa, zwał»

Góra kamieni, śmieci.

Góra książek, papierów.

3. «część położona wyżej niż inne, wyższa część czegoś (np. budynku); wyższe warstwy powietrza atmosferycznego»

Góra sukni była plisowana.

Na górze były małe pokoiki.

Lokatorzy z góry byli jego przyjaciółmi.

Wysoko, w górze ciągnęły żurawie.

◊ Do góry, ku górze, w górę (np. podnieść, rzucić coś, spojrzeć, unosić się itp.) «w kierunku pionowym ku zenitowi, wyżej (np. rzucić coś, spojrzeć itp.
◊ Iść, jechać, posuwać się itd. pod górę «iść, jechać itd. coraz wyżej po pochyłości»
◊ Od góry do dołu «na całej przestrzeni w kierunku pionowym; całkowicie»
◊ Głowa do góry, uszy do góry! «nie martw się; nie kłopocz się; nie zniechęcaj się»
◊ Do góry nogami «górną częścią do dołu; w odwrotnym niż normalnie porządku, kierunku»
◊ W górę rzeki «w kierunku źródła rzeki»
◊ Iść w górę a) pot. «o ludziach: robić karierę» b) «o towarach: drożeć; o cenach, zarobkach: powiększać się; o pieniądzach, papierach wartościowych itp.: zwiększać swoją wartość nabywczą» «o barometrze: wskazywać wzrost ciśnienia; o termometrze: wskazywać podnoszenie się temperatury»
◊ Traktować kogoś z góry, patrzeć na kogoś, na coś z góry «okazywać komuś swą wyższość, traktować kogoś lekceważąco, z pobłażaniem; lekceważyć coś»
◊ Brać, wziąć górę, być górą nad kimś «brać, mieć, osiągnąć przewagę nad kimś, zwyciężyć; być w lepszym położeniu»
pot. Wpaść, wsiąść na kogoś z góry «skrzyczeć kogoś, potraktować kogoś w sposób nie dopuszczający sprzeciwu»
pot. Zadzierać nos, nosa do góry «pysznić się, wywyższać się ponad innych»
◊ Leżeć do góry brzuchem «leniuchować»
4. pot. «władza, zwierzchność; ludzie na kierowniczych (zwłaszcza wysokich) stanowiskach państwowych, partyjnych, związkowych itp.»

Góra wydała nowe zarządzenie.

5. reg. «strych, poddasze»

Wieszać bieliznę na górze.

góra w użyciu przysłów., posp. «najwyżej, maksimum»

Dam za to pięćset złotych, góra - sześćset.

górą
1. «na pewnej wysokości, wysoko, wyżej»

Górą, nad miastem przelatywały samoloty.

2. «wykrzyknienie stwierdzające osiągnięcie przewagi, zwycięstwa»

Wygraliśmy.

Górą nasi!

z górą «z nadwyżką, z nadmiarem»

Kosztować to będzie z górą tysiąc złotych.

Ma z górą trzydzieści lat.

z góry «zawczasu, naprzód, zanim jakiś fakt nastąpi»

Z góry wiem, co powiesz.

Uprzedzić kogoś z góry o zebraniu, wyjeździe.

Dziękować za coś z góry.

◊ Płacić należność z góry, otrzymywać zapłatę, pensję z góry «płacić należność, otrzymywać zapłatę za coś na początku okresu obrachunkowego, przed wykonaniem pracy»

Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • Góra — Góra …   Deutsch Wikipedia

  • Góra — Héraldique Drap …   Wikipédia en Français

  • góra — I {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. ż Ia, CMc. górze {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} duże, wysokie wzniesienie terenu powstałe w wyniku procesów zachodzących w skorupie ziemskiej : {{/stl 7}}{{stl 10}}Zalesiona, kamienista …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • Gora — (russisch und südslawisch für „Berg“) oder Góra (polnisch und niedersorbisch für „Berg“) steht für: die Orte: Góra (Guhrau), eine Stadt in Polen Gora (Kroatien), ein Dorf in Kroatien Gora bezeichnet ferner: Gora, einen Roman von Rabindranath… …   Deutsch Wikipedia

  • gora — gòra ž <V gȍro, G mn górā> DEFINICIJA 1. planina, ob. srednje visine [Zagrebačka gora] 2. svaki šumovit kraj FRAZEOLOGIJA gora od čovjeka čovjek vrlo snažne građe, vrlo snažan, stasit; i gora zelena zaključna stalna veza riječi bez… …   Hrvatski jezični portal

  • Gora — may refer to:;People *Claudio Gora, Italian actor and director *Goparaju Ramachandra Rao ( Gora ), Indian atheist author and confidante of Gandhi *Gora (clan), a clan of Jats found in north India *Gora (racial epithet), a Hindi and Punjabi word… …   Wikipedia

  • górą — {{/stl 13}}{{stl 8}}przysł. {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} na dużej wysokości, w górnej części czegoś; wysoko, ponad czymś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Górą leciał sznur gęsi. Pokój był biały, tylko górą biegł brązowy… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • Gora — Le nom est le plus souvent d origine polonaise. Dans ce cas, c est un toponyme avec le sens de montagne, colline . On rencontre aussi quelques Gora en Italie du Nord, où le nom pourrait correspondre à l italien gora (= canal de moulin). Enfin, il …   Noms de famille

  • Gora [1] — Gora (tschech. Hora), slaw. Wort für »Berg, Gebirge«, kommt in geographischen Namen oft vor, z. B. Crnagora (»schwarzer Berg«, Montenegro), Bilá Hora (»weißer Berg«) …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Gora [2] — Gora, wend. Name für Guhrau (s. d.) …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Gora — (tschech, hora), in slaw. Sprachen Berg, Gebirge …   Kleines Konversations-Lexikon

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”