grunt

m IV, D. -u, Ms. \gruntncie; lm M. -y (-a)

1. «wierzchnia warstwa ziemi nadająca się pod uprawę; gleba»

Liche, pszeniczne, urodzajne grunty.

∆ Grunty orne «część użytków rolnych poddawana stałej uprawie mechanicznej, głównie pługiem, na której uprawia się rośliny polowe»

◊ Trafić na podatny grunt, znaleźć, stworzyć itp. podatny grunt «trafić na odpowiednich ludzi, na czyjś przychylny stosunek; stworzyć sprzyjające, odpowiednie warunki»

2. «powierzchnia ziemi, teren»

Bagnisty, kamienisty, piaszczysty, podmokły, skalisty grunt.

Grunt leśny.

◊ Spotkać się na neutralnym gruncie «spotkać się w miejscu nie krępującym, nie ograniczającym swobody działania żadnej ze stron»

◊ Stać na twardym, na pewnym gruncie, czuć pewny grunt pod nogami, pod stopami «mieć utrwaloną, ustabilizowaną pozycję; mieć silne oparcie w czymś; czuć się pewnie»

◊ Ktoś traci grunt pod nogami, komuś usuwa się grunt spod nóg «ktoś traci pewność siebie, punkt oparcia, pozycję, stanowisko»

◊ Grunt pali się komuś pod nogami «ktoś jest ścigany, ktoś musi uciekać»

przen.

Na polskim, na warszawskim gruncie.

Czuł się dobrze na nowym gruncie.

3. częściej w lm «obszar własności ziemskiej»

Grunty chłopskie, gminne.

4. «dno zbiornika wodnego, np. jeziora, rzeki, morza»

Utrzymywać się na wodzie nie sięgając gruntu.

◊ Do gruntu «całkowicie, zupełnie»

5. rzad. «podstawa, zasada»

częściej we fraz. W gruncie rzeczy «w rzeczywistości, naprawdę»

◊ Z gruntu «od podstaw, zasadniczo»

◊ Stanąć, stać na gruncie czegoś «przyjąć jakąś zasadę, uznawać jakąś ideę za podstawę swoich poglądów lub działań»

◊ pot. Coś, np. zdrowie, pieniądze, to grunt; grunt to zdrowie, pieniądze itp. «coś, np. zdrowie, pieniądze (jest) najważniejsze»

6. «substancja, np. pokost, farba, mająca właściwości silnego wiązania się z podłożem, służąca jako podkład przy tynkowaniu, malowaniu, politurowaniu itp. lub w malarstwie jako podkład pod malowidło; także zaschnięta warstwa tej substancji»

Kłaść grunt pod farbę.

Malować powierzchnię gruntem.

‹niem.›