ile

1. m.-os. ilu; DCMs. ilu, N. iloma a. ilu

«zaimek, najczęściej pytajny, zastępujący liczebniki główne lub nawiązujący do nich albo zastępujący ich połączenia z rzeczownikami»

Ile stron ma ta książka?

Na ilu szpaltach trzeba wprowadzić poprawki?

Z iloma (ilu) dziełami się zapoznałeś?

Chłopcy! ilu was jest?

Ilu (ile) tu ludzi!

Ilu inżynierów pracuje przy tej budowie?

Ilu studentom należy zapewnić stypendium?

Z iloma ludźmi trzeba dojść do porozumienia?

◊ Ile razy «ilekroć»

◊ pot. Po ile to jest? «ile to kosztuje? jaka jest cena tego?»

2. ndm

«zaimek zastępujący określenie oznaczające stopień nasilenia, wyczerpania lub ograniczenia tego, co wyraża człon określający»

Unika, ile się tylko da, hałaśliwego towarzystwa.

◊ Ile mocy, ile sił, ile tchu «z największym wysiłkiem; w miarę możności»

◊ Ile możności «w takim stopniu, w jakim to jest możliwe»

◊ O ile (np. dobrze pamiętam) «w takim stopniu, zakresie, w jakim (pamiętam)»

◊ pot. Ile wlezie, ile wlazło «w najwyższym stopniu; wykorzystując wszystkie możliwości»

3. ndm

«zaimek łączący z zaimkiem tyle zdanie będące jego rozwinięciem»

Ile głów, tyle zdań (sądów).

Tyle zarobi, ile wypracuje.

◊ O ile… o tyle… (o tyle… o ile…) a) «o taką ilość (liczbę) mniej lub więcej»

O ile więcej pracy włożycie, o tyle wynik będzie lepszy.

O tyle mi to sprawiło radość, o ile przedtem się niepokoiłam.

b) «w takim stopniu (zakresie), w jakim…»

O tyle obchodzi go świat, o ile może z niego korzystać.

◊ Nie tyle… ile… «wyrażenie przeciwstawiające dwa człony zdania; w mniejszym zakresie, niż…»

Jest nie tyle mądry, ile sprytny i obrotny.

Nie tyle ważny jest dobrobyt w życiu, ile szczęście.

◊ pot. O tyle o ile «w pewnym stopniu, zakresie; trochę»

Podoba ci się ta książka? - O tyle o ile.