klucz

m II, D. -a; lm M. -e, D. -y

1. «narzędzie służące do zamykania i otwierania zamków i kłódek»

Klucz od biurka, od szafy, od szuflady, od mieszkania.

Klucze do drzwi, do kłódek.

Dorobić klucz do biurka.

Obrócić, przekręcić klucz w zamku.

Otworzyć kluczem coś (np. drzwi, szufladę).

Zamknąć coś (np. drzwi, mieszkanie, szufladę) na klucz, kluczem.

Zaglądać, podejrzeć coś, spojrzeć przez dziurkę od klucza.

Klucz zaskrzypiał, zgrzytnął w zamku.

◊ Pod kluczem «w zamknięciu, pod dozorem, pod ścisłą opieką»

◊ Znaleźć się, siedzieć pod kluczem «znaleźć się, siedzieć w areszcie»

◊ Wręczyć klucze miasta «dokonać aktu oddania się pod opiekę przez symboliczne wręczenie kluczy»

przen. «środek, sposób pozwalający na osiągnięcie, zrozumienie czegoś, wyjaśniający coś; ważny punkt umożliwiający dostęp do czegoś, opanowanie czegoś»

Klucz do czyjegoś serca.

2. «system znaków, skrótów itp., za pomocą których nadaje się depesze, sygnały itp., lub z których składa się pismo tajne; szyfr»

Klucz szyfrowy.

3. «objaśniający komentarz; tekst zawierający rozwiązania zadań matematycznych»

4. «zasady, według których coś się przeprowadza, rozstrzyga»

Klucz podziału zysków.

5. «szyk, w jakim lecą niektóre ptaki wędrowne szczególnie żurawie, przypominający kształtem literę V»

6. archit. bud. «środkowy kliniec szczytowy, konstrukcyjne zamknięcie sklepienia lub łuku, zwykle zdobione; zwornik»

7. bot. miner. zool. «wykaz zwierząt, roślin itp. ułożony według zasad systematyki, zwykle na podstawie ich cech morfologicznych»

8. lotn. «szyk samolotów podczas lotu zespołowego, w którym trzy samoloty formują trójkąt i stanowią najmniejszy zespół taktyczny samolotów w powietrzu»

9. muz. «znak graficzny umieszczany na początku pięciolinii określający bezwzględną wysokość dźwięku na linii, na której został umiejscowiony»

Klucz altowy, basowy, tenorowy, wiolinowy.

10. roln. «zespół gospodarstw państwowego gospodarstwa rolnego; dawniej: grupa folwarków pod wspólną administracją»

11. techn. «narzędzie do dokręcania lub odkręcania śrub i nakrętek, składające się zwykle z odpowiednio ukształtowanej główki, która obejmuje nakrętkę lub łeb śruby oraz trzonka do obracania klucza ręką»

∆ Klucz wiertniczy «narzędzie do skręcania i rozkręcania elementów przewodu wiertniczego lub rur okładzinowych oraz do obracania o pewien kąt przewodu wiertniczego»

12. techn. «narzędzie do nakręcania, wprawiania w ruch jakiegoś mechanizmu itp.»

13. techn. «część aparatury telegraficznej lub radiowej służącej do nadawania depesz, sygnałów itp., przycisk, którym telegrafista zamyka i otwiera obwód elektryczny wytwarzając impulsy przesyłane do aparatu odbiorczego»