- koniec
- m II, D. końca; lm M. końce, D. końców1. «punkt, linia, płaszczyzna ograniczająca, kończąca coś; brzeg, skraj, kraniec, czubek»
Koniec ołówka, laski.
Stanąć na końcu deski.
◊ Szary koniec «ostatnie miejsce, zwłaszcza przy stole; osoby siedzące na tym miejscu»◊Koniec świata (zwykle w wyrażeniu: iść, uciec na koniec świata, być na końcu świata, z końca świata) «gdzieś bardzo daleko, nie wiadomo gdzie»◊ Mieć coś na końcu języka «chcieć coś powiedzieć, ale nie móc sobie na razie przypomnieć; także świadomie powstrzymać się w ostatniej chwili od wypowiedzi»◊ Od końca do końca, z końca do końca, z końca w koniec «od jednego krańca do drugiego»◊ Wiązać koniec z końcem «żyć bardzo skromnie, mieć mało pieniędzy, z trudem się utrzymywać»□ Każdy kij ma dwa końce «każda broń skierowana przeciw komuś może zwrócić się przeciw używającemu jej»2. «moment, chwila, w której coś się kończy, ktoś przestaje istnieć; ostatnia część jakiegoś okresu, ostatnie stadium czegoś; kres, schyłek»Koniec rozmowy.
Koniec wojny.
Koniec młodości, miesiąca, roku.
Koniec chorego bliski.
Lato dobiega końca.
Obiad ma się ku końcowi.
◊ Koniec końców albo koniec końcem «ostatecznie, wreszcie»◊ Koniec świata a) «zamieszanie, harmider, bałagan» b) «okrzyk wyrażający wielkie zdumienie; niesłychane, niebywałe»◊ Do końca świata «nie wiadomo jak długo, bardzo długo»◊ Bez końca «bardzo długo, bezustannie»◊ Nie ma albo nie było czemuś końca «coś trwa albo trwało bardzo długo»◊ Położyć czemuś koniec «przeszkodzić czemuś; zahamować, powstrzymać, zakończyć coś»◊ I koniec; i na tym koniec «wyrażenie podkreślające stanowczość wypowiedzi, kończące wypowiedź: … i basta, … i już, … i tyle»◊ pot. Koniec pieśni!… «wszystko skończone»□ Koniec wieńczy dzieło.□ Wszystko ma swój koniec.□ Miłe złego początki, lecz koniec żałosny.3. «ostatnia część czegoś; zakończenie»Koniec książki, rozdziału, listu.
na koniec, w końcu «nareszcie, wreszcie, ostatecznie; na zakończenie»W końcu deszcz przestał padać.
Na koniec nastąpiła zgoda.
Słownik języka polskiego . 2013.
