- kość
- ż V, DCMs. \kośćści; lm MD. \kośćści, N. \kośććmi1. «część szkieletu ludzi i zwierząt, twardy twór barwy białawej zbudowany z tkanki kostnej»
Kość czołowa, goleniowa, ogonowa, policzkowa.
Kości długie, krótkie, płaskie.
Zapalenie, złamanie kości.
Drze, łamie, strzyka w kościach (po kościach).
Kości wieprzowe, cielęce.
Zupa na kościach.
Ogryzać kości.
∆ Kość pacierzowa «kręgosłup»∆ Kość słoniowa «zębina ciosów słonia i mamuta, kłów morsa, hipopotama i siekaczy narwala, używana do wyrobu drobnych przedmiotów dekoracyjnych i do inkrustacji»◊ Kość niezgody «powód, przyczyna niezgody»◊ Skóra i kości «o kimś bardzo wychudzonym, wynędzniałym, mizernym»◊ Krew z krwi, kość z (czyjejś) kości «nieodrodne dziecko, bardzo typowy potomek»◊ Być kimś (np. artystą, żołnierzem) z krwi i kości «być kimś (artystą, żołnierzem) autentycznym, mieć bardzo charakterystyczne cechy jakiegoś typu»◊ Patrzeć, gapić się jak sroka w kość «patrzeć bezmyślnie w jeden punkt»◊ Do kości, do szpiku kości «do głębi, na wskroś, całkowicie»◊ Dobry, poczciwy, uczciwy z kościami «prawdziwie, do gruntu dobry, poczciwy, uczciwy»◊ Coś rozeszło się po kościach «coś nie doszło do skutku, skończyło się na niczym»◊ Coś staje komuś kością w gardle «coś bardzo komuś dokucza, daje się we znaki»◊ Zmarznąć, zamarznąć, zeschnąć na kość «zesztywnieć wskutek zmarznięcia, wyschnięcia; bardzo zmarznąć, zeschnąć»◊ Nie czuć kości «być bardzo zmęczonym fizycznie»◊ Porachować, policzyć komuś kości «pobić kogoś dotkliwie»◊ Czuć coś (np. przeżyte lata, pracę, słotę) w kościach «odczuwać skutki wysiłku, zmęczenia; odczuwać ból, niedomagać na skutek starości, zmęczenia, przy zmianie pogody»◊ Ciarki chodzą komuś po kościach «ktoś doznaje uczucia strachu, przerażenia»◊ Człowiek bez kości «człowiek wygimnastykowany, bardzo zwinny, giętki»◊ Grzać, wygrzewać kości na słońcu, przy piecu «grzać, wygrzewać się na słońcu, przy piecu»◊ pot. Psia kość, psia kość słoniowa «rodzaj przekleństwa»◊ Dać komuś w kość «zmusić kogoś do dużego wysiłku, bardzo kogoś zmęczyć; pokonać kogoś (w zawodach sportowych, w grze)»◊ Dostać w kość «odczuć coś bardzo boleśnie; doznać przykrej porażki»◊ Kobieta przy kości «kobieta dobrze zbudowana, tęga»□ Pies sam kości nie ogryzie i drugiemu nie da.2. tylko w lm «zwłoki»◊ Położyć, złożyć (gdzieś) kości «być pogrzebanym; umrzeć»3. «sześcianik do gry, dawniej wyrabiany z kości wołowej, oznaczony z sześciu stron punktami lub liczbami; w lm gra tymi sześcianikami»Grać, przegrać, wygrać w kości.
◊ Kości rzucone «stała się rzecz nieodwracalna, zapadła ostateczna decyzja»
Słownik języka polskiego . 2013.
