leżeć

leżeć
ndk VIIb, \leżećżę, \leżećżysz, leż, \leżećżał, \leżećżeli
1. «zachowywać pozycję poziomą, być na czymś poziomo wyciągniętym»

Leżeć na tapczanie, wersalce.

Leżeć w łóżku.

Leżeć na wznak, pokotem.

Leżeć do góry brzuchem.

◊ Leżeć w szpitalu, klinice itp. «leczyć się przebywając w szpitalu, klinice itp.»
◊ pot. Leżeć na grypę, odrę itp. «być chorym na grypę, odrę itp.»
◊ Leżeć u czyich nóg «korzyć się przed kimś, wielbić kogoś»
◊ Leżeć w grobie, na cmentarzu, w ziemi «nie żyć, być pochowanym»
◊ Leżeć na pieniądzach «mieć dużo pieniędzy»
2. «znajdować się, być położonym, zajmować jakieś miejsce w czymś, tkwić»

Chiny leżą na Dalekim Wschodzie.

Warszawa leży nad Wisłą.

Wioska leżała w dolinie.

◊ Coś leży w czyimś charakterze, usposobieniu «coś stanowi czyjąś istotną, stałą cechę, odpowiada czyjemuś charakterowi»
◊ Coś leży w czymś «coś zawiera się w czymś, polega na czymś, stanowi istotę czegoś»
◊ Coś leży w czyimś interesie «coś jest dla kogoś korzystne»
◊ Coś (np. pieniądze, władza) leży na ulicy «coś jest łatwe do zdobycia, dostępne»
3. «rozpościerać się na pewnej przestrzeni; pokrywać coś; zajmować miejsce na czymś»

Kurz leżał na podłodze.

Rzęsa leżała na wodzie.

Błoto leży na ulicy.

Koc leży na tapczanie.

Obrus leży na stole.

◊ Ubranie leży na kimś dobrze, doskonale, jak ulał «ubranie dobrze się na kimś układa, jest dobrze dopasowane»
◊ Coś leży komuś na sercu, na wątrobie «coś kogoś obchodzi, martwi, zależy komuś na czymś; coś kogoś denerwuje, dręczy»
◊ Coś leży komuś na sumieniu «ktoś ma wyrzuty sumienia»
◊ Coś (np. miasto, budynek) leży w gruzach «coś (np. miasto, budynek) jest całkowicie zniszczone»
4. «być odłożonym, nie wykorzystanym; nie być w obiegu»

Robota leży.

Nakład leży w księgarni.

◊ Coś (np. ziemia, grunt, pole, praca, nauka) leży odłogiem «coś (np. ziemia, grunt, pole) zostaje przez dłuższy czas bez uprawy, jest zaniedbywane; praca i nauka są odłożone, zaniedbane»
5. pot. «znajdować się w sytuacji bez wyjścia»
często w zwrocie: Leżeć na obie łopatki.
6. karc. «nie wziąć zapowiedzianej w licytacji liczby lew»

Leżeć bez pięciu.

* łow. Leżeć twardo, kamieniem «o zwierzętach łownych: dopuszczać myśliwego na strzał»

Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • leżeć — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIa, leżećżę, leżećży, leżećżał, leżećżeli {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} o ludziach i zwierzętach: zajmować pozycję poziomą, być wyciągniętym na czymś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Leżeć na… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć — 1. Coś leży komuś na sercu «coś kogoś obchodzi, ktoś bardzo coś przeżywa, bardzo o coś się martwi»: Chcemy tą imprezą zintegrować wszystkich tych ludzi, którym leży na sercu ochrona środowiska. GWr 18/04/2000. 2. Coś leży na ulicy, przestarz. na… …   Słownik frazeologiczny

  • leżeć bykiem — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} nic nie robić, leniuchować, próżnować; leżeć do góry brzuchem : {{/stl 7}}{{stl 10}}Woli brać zasiłek i leżeć bykiem, niż iść do roboty. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć plackiem — {{/stl 13}}{{stl 7}} leżeć nieruchomo przez dłuższy czas : {{/stl 7}}{{stl 10}}Powaliła mnie grypa i po bańkach trzy dni leżałem plackiem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć [lec] w gruzach — {{/stl 13}}{{stl 33}} być, zostać zburzonym, zniszczonym, unicestwionym :{{/stl 33}}{{stl 10}}Centrum miasta nawiedzonego trzęsieniem ziemi leży w gruzach. Czyjeś marzenia legły w gruzach. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć (martwym) bykiem — {{/stl 13}}{{stl 33}} odnosić niepowodzenia, ponosić porażkę, nie osiągać wyników; pozostawać w fatalnym stanie :{{/stl 33}}{{stl 10}}Gospodarka rolna leży martwym bykiem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć odłogiem — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} tylko o uprawie ziemi: jakiegoś pola nie orze się ani nie obsiewa : {{/stl 7}}{{stl 10}}We wschodniej części kraju setki hektarów leżą odłogiem. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć w grobie — {{/stl 13}}{{stl 7}} być martwym, pochowanym : {{/stl 7}}{{stl 10}}Od pół roku leżał w grobie. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć [wylegiwać się] do góry brzuchem — {{/stl 13}}{{stl 33}} z własnego wyboru nie zajmować się żadną pracą; próżnować :{{/stl 33}}{{stl 10}}Inni harowali, a on leżał do góry brzuchem. Do południa wylegiwał się do góry brzuchem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć — Odpowiadać komuś; być lubianym Eng. To suit one or appeal to one; to like, enjoy, or delight …   Słownik Polskiego slangu

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”