- linia
- ż I, DCMs. \linianii; lm D. \linianii (\linianij)1. «twór geometryczny mający tylko jeden wymiar: długość; graficzne przedstawienie takiego tworu; kreska»
Cienka, gruba linia.
Linia pionowa, pozioma, poprzeczna, pochyła.
Linia prosta, łamana, równoległa, falista, zygzakowata, spiralna.
Linie papilarne.
Papier, zeszyt w linie.
∆ Linia horyzontu, widnokręgu → horyzont w zn. 1∆ Linia życia «jedna z linii ręki, otaczająca wzgórek u nasady wielkiego palca, mająca oznaczać długość życia»∆ geogr. Linia brzegowa «granica zetknięcia płaszczyzny wodnej z lądem»∆ Linia zmiany daty «linia na mapie czasów strefowych, przy której przekroczeniu dodaje się lub opuszcza jeden dzień»∆ polit. Linia demarkacyjna «linia odgraniczająca (podczas zawieszenia broni lub rozejmu) walczące ze sobą armie i terytoria przez nie zajmowane»∆ sport. Linia autowa «linia graniczna boiska»∆ Linia bramkowa «krótsza linia graniczna boiska, na której się ustawia bramki»∆ Linia hetmańska, królewska, wieżowa «w szachach: rząd pól na szachownicy, po których poruszają się odpowiednie figury»∆ Linia opanowana «w szachach: pole na szachownicy, na którym nie można stawiać figury bez narażenia się na jej utratę»∆ urb. Linia zabudowy «linia oznaczająca granicę (zwykle wzdłuż ulicy lub placu), której nie może przekroczyć lico budynku»∆ żegl. Linia wodna «linia przecięcia powierzchni kadłuba jednostki pływającej przez poziomą płaszczyznę spokojnej wody; wodnica»◊ Pod linię «prosto, równo»◊ W linii prostej «najkrótszą drogą powietrzną; idąc prosto, drogą najkrótszą»◊ Na linii oczu «na wysokości oczu»2. «droga, trasa wytyczona dla środków lokomocji, połączeń wraz z niezbędnymi urządzeniami»Linia autobusowa, tramwajowa, trolejbusowa.
Linia kolejowa, lotnicza, morska, transoceaniczna.
Linia (kolejowa) normalnotorowa, szerokotorowa, wąskotorowa.
Linia elektryczna, telefoniczna, telegraficzna.
Linia kablowa, napowietrzna.
Linia (kolejowa) Warszawa-Łódź.
∆ Linia komunikacyjna «stałe połączenie dwóch lub więcej punktów za pomocą środków lokomocji (lądowych, lotniczych lub wodnych) kursujących po określonej trasie według ogłoszonego rozkładu jazdy»∆ Linia telekomunikacyjna «zespół urządzeń telekomunikacyjnych służących do przekazywania wiadomości na odległość, rozmieszczonych geograficznie wzdłuż określonej trasy (np. wzdłuż drogi jezdnej, linii kolejowej itp.)»∆ Linia przesyłowa «przewody wysokiego napięcia zainstalowane na słupach (metalowych, żelbetowych lub drewnianych), służące do przesyłania energii elektrycznej z miejsca wytwarzania (elektrowni) do miejsc rozdziału (stacji transformatorowo-rozdzielczych)»∆ Linia produkcyjna «zespół stanowisk roboczych (maszynowych, ręcznych lub mieszanych) zgrupowanych według kolejności operacji procesu technologicznego i pracujących według wspólnego taktu produkcyjnego»∆ Linia średnicowa «odcinek linii kolejowej przecinającej miasto, przebiegającej w tunelu lub na wiadukcie»∆ Linia okrętowa «przedsiębiorstwo armatorskie obsługujące określone porty, w których ma własne magazyny i stałe miejsce postoju w każdym z tych portów»3. «kształt, zarys, kontur, rysunek; sylwetka»Czyste, harmonijne, ostre, posągowe, regularne linie.
Linie barokowe, klasyczne.
Opływowe linie samochodu.
Wcięta linia płaszcza.
Budowla szlachetna w linii.
Rysunek surowy w linii.
Bogactwo, czystość, prostota linii.
Linia nosa, czoła.
◊ pot. Mieć, zachować linię «być zgrabnym; mieć, zachować zgrabną sylwetkę»◊ Dbać o linię «dbać o to, by być szczupłym, zgrabnym»4. «wytknięty kierunek postępowania, działania, zaznaczająca się w czym tendencja»Linia ideologiczna.
Linia polityczna.
Linia postępowania.
Trzymać się wytkniętej linii.
◊ Iść po linii najmniejszego oporu «wybierać najłatwiejszy sposób postępowania, iść drogą najłatwiejszą, nie wymagającą trudu, wysiłku»5. «szereg przodków i potomków; ród, pokolenie»Linia męska, żeńska.
Linia panująca.
Linia jagiellońska, piastowska.
Wygaśnięcie linii.
Krewny z linii ojca, matki.
∆ Krewni w linii prostej «osoby, z których jedna pochodzi od drugiej (np. ojciec i syn, wnuk i dziadek)»∆ Powinowaci w linii prostej «małżonek i krewni współmałżonka w linii prostej»∆ Linia boczna «osoby pochodzące od wspólnego przodka, a nie spokrewnione w linii prostej (np. rodzeństwo)»∆ Linia zstępująca a. zstępna «dzieci, wnuki, prawnuki»∆ Linia wstępująca a. wstępna «rodzice, dziadkowie, pradziadkowie»∆ zootechn. Linia hodowlana, linia krwi «potomstwo wywodzące się od wspólnego, szczególnie wartościowego przodka (zwykle samca, tzw. założyciela linii), które w kolejnych pokoleniach wykazuje dodatnie, dziedziczone po nim cechy»6. «przyrząd w kształcie listwy do wykreślania, mierzenia prostych linii; liniał»Linia celuloidowa, drewniana, metalowa.
Linia z podziałką.
7. «frontowe stanowiska obsadzone przez wojsko»Linia frontu, ostrzału.
Linia bojowa, obronna, ogniowa, operacyjna.
Ofensywa, szturm na całej linii.
Zdobyć wysunięte linie nieprzyjaciela.
∆ Walczyć w pierwszej linii «walczyć na najbardziej wysuniętym odcinku frontu, stykając się bezpośrednio z nieprzyjacielem»◊ Zwycięstwo, klęska, porażka, kompromitacja itp. na całej linii «całkowite zwycięstwo, zupełna klęska, porażka itp.»8. «szyk, kolumna, szereg»Linia piechoty, jazdy.
Linie prawego, lewego skrzydła.
Równać, łamać linię.
Rozwinąć się w linię.
9. druk. «materiał zecerski, którego oczko daje w druku odbitkę kreski określonej grubości i rodzaju»Linia ciągła, nieciągła, półgruba, podwójna, obwódkowa, kropkowana, przerywana.
∆ Linia pisma «linia równoległa do górnej krawędzi ścianki sygnaturowej czcionki, będąca dolną granicą rysunku liter (tekstowych i wersalikowych) bez dolnych wydłużeń»10. leśn. → dukt w zn. 111. miern. «jednostka długości używana w krajach anglosaskich, równa 0,1 cala (tj. 2,54 mm); dawniej stosowana w wielu krajach, m.in. w Polsce»‹łac.›
Słownik języka polskiego . 2013.
