ni

1. «spójnik łączący zaprzeczone równorzędne człony zdania lub zdania współrzędne, zwykle powtórzony przed każdym z członów łączonych»

Nie mieć ciszy ni spokoju.

Nie mieć pieniędzy ni rozgłosu.

Powiedział coś ni do siebie, ni do nich.

Widzieć coś ni to we śnie, ni na jawie.

Włosy ni to blond, ni to siwe.

◊ Ni stąd, ni zowąd; ni z tego, ni z owego «z nie wyjaśnionych, nie znanych przyczyn, powodów; niespodzianie, nieoczekiwanie»

◊ Ni mniej, ni więcej… (jak, tylko) «wyrażenie ekspresywne, poprzedzające informację nieoczekiwaną, zaskakującą»

◊ pot. Ni to, ni owo; ni to, ni sio «coś nie dającego się bliżej określić, coś niezdecydowanego»

◊ Ni tak, ni siak «ani tak, ani inaczej; w sposób niezdecydowany; ani dobrze, ani źle»

◊ Ni pies, ni wydra (ni ryba, ni mięso) «lekceważąco o kimś lub o czymś nie dającym się bliżej określić, zaklasyfikować»

◊ Ni z pierza, ni z mięsa «lekceważąco o człowieku nijakim, mającym charakter niezdecydowany, trudny do określenia»

◊ Ni przypiął, ni przyłatał «o czymś zupełnie nie pasującym, nie dostosowanym do czegoś»

◊ Ni w pięć, ni w dziewięć (dziesięć) «o czymś zupełnie nie dostosowanym do sytuacji, niedorzecznym»

◊ Ni widu, ni słychu «ani nie widać, ani nie słychać; ani widu, ani słychu»

◊ Ni be, ni me «ani słowa, nic; ani be, ani me»

2. przestarz. «wzmocniona partykuła przecząca»

Ni pożalić się komu.

Ni śladu życia we wsi.

◊ Ni chybi «niewątpliwie, niezawodnie, na pewno; ani chybi»