odchodzić

ndk VIa, \odchodzićdzę, \odchodzićdzisz, \odchodzićchodź, \odchodzićdził - odejść dk XI, odejdę, odejdziesz, odejdź, odszedł, odeszła, odeszli, odszedłszy

1. «idąc oddalać się, odsuwać się od kogoś, od czegoś, opuszczać jakieś miejsce»

Odchodzić powoli od okna.

Nie odchodzić od chorego ani na chwilę.

Odejść skądś (na) parę kroków, na bok.

Odejść nie żegnając się, bez pożegnania.

Góralu, czy ci nie żal odchodzić od stron ojczystych? (Bałucki)

◊ Odchodzić na emeryturę «przestawać pracować z powodu osiągnięcia wieku uprawniającego do pobierania emerytury»

◊ Odchodzić skądś - z instytucji, ze stanowiska, z organizacji itp. «zwalniać się z instytucji, ustępować z jakiegoś stanowiska itp.»

◊ Odejść (rzad. odchodzić) od kogoś, zwykle od jednego z małżonków «zerwać związek małżeński, rozstać się z kimś, porzucić żonę, męża itp.»

◊ Odchodzić z (tego) świata «kończyć życie, umierać»

◊ Odejść (skądś, od kogoś) z kwitkiem «nic nie załatwić; odejść z niczym»

◊ (tylko ndk) Odchodzić od rozumu, od zmysłów «tracić jasność rozumowania, zdolność trzeźwego osądu, bardzo się denerwować z jakiegoś powodu, rozpaczać»

◊ Odchodzi kogoś ochota, chęć do czegoś, na coś, sen, humor itp. «ktoś traci chęć, ochotę do czegoś, przestaje czegoś chcieć, odczuwać potrzebę, konieczność czegoś»

◊ Odchodzi czegoś (np. kartofli, grzybów, mięsa) dużo, mało itp. «przy przygotowywaniu jakiegoś produktu odrzuca się dużo lub mało części nie nadających się do użytku, do spożycia»

□ Murzyn zrobił swoje, murzyn może odejść «o kimś, kogo się wykorzystało i odprawiło, kiedy stał się niepotrzebny»

przen.

a) «przestawać się czymś interesować, zrywać z czymś, tracić z kimś kontakt, łączność duchową»

Odejść od jakiejś ideologii.

Przyjaciele odeszli już od siebie daleko.

b) (tylko ndk) «tworzyć odnogi, odgałęziać się»

Od konarów odchodzą gałęzie.

Z każdego rogu rynku odchodziły uliczki.

2. «o środkach komunikacji: opuszczać miejsce postoju, wyruszać w drogę; odjeżdżać»

Pociąg odchodzi za chwilę.

Tramwaj już odszedł.

Co dzień odchodzą ciężarówki z towarem.

3. pot. «odstawać od podłoża, odrywać się»

Lakier odchodzi płatami.

Po ugotowaniu mięso odeszło od kości.

Odchodzi klepka.

4. pot. «mijać, kończyć się, ustępować, przechodzić - zwykle o stanach fizycznych i psychicznych (często nieosobowo)»

Ból, zmęczenie komuś odchodzi.

Był zły, ale już mu odeszło.

5. pot. «być przeznaczonym na coś, odliczonym z jakiejś całości z określonym przeznaczeniem»

Z ogólnej sumy duża część odchodzi na materiał i na robociznę.

Z szerokości materiału odeszło na szwy, na zakładki.

6. pot. «być wydalanym (zwykle z organizmu); być usuwanym skądś»

Do rzek odchodzą nieczystości.

Odchodzi komuś flegma.

7. tylko ndk, gw. miejska «odbywać się, dokonywać się intensywnie, z rozmachem»

Robota odchodziła jak nigdy.

◊ (tylko ndk) Odchodzą kawały, odchodzi gdzieś wódka itp. «mówi się gdzieś dużo dowcipów, pije się dużo alkoholu itp.»