orzech

m III, D. -a; lm M. -y

1. «owoc suchy o zdrewniałej owocni (łupinie owocowej), pękający w czasie kiełkowania zawartego w nim nasienia»

Orzechy laskowe, włoskie.

Orzech pusty, robaczywy, zdrowy.

Łupać, tłuc, gryźć orzechy.

Fala rzucała łódką jak łupiną orzecha.

∆ Orzech kokosowy «owoc palmy kokosowej»

∆ Orzech galasowy «narośl na liściach, owocach lub młodych gałązkach dębu powstała od ukłucia owadów - galasówek; ma zastosowanie w przemyśle farbiarskim i garbarskim; galas, dębianka»

∆ Dziadek do orzechów «przyrząd do łupania orzechów»

◊ Twardy orzech do zgryzienia «trudny problem do rozstrzygnięcia, trudna sprawa do załatwienia»

2. «roślina (zwykle drzewo lub krzew) mająca takie owoce; nazwa wielu gatunków roślin mających takie owoce»

∆ Orzech laskowy «Corylus avellana, krzew z rodziny brzozowatych, o wysokości 2-8 m, występujący w stanie dzikim w lasach i na polanach, a także uprawiany w ogrodach dla jadalnych owoców; leszczyna pospolita»

∆ Orzech włoski «Juglans regia, drzewo z rodziny orzechowatych, o jadalnych owocach w twardej skorupie, otoczonej zieloną, skórzastą okrywą; uprawiane w krajach śródziemnomorskich, czarnomorskich, w Azji i Ameryce Płn.»

∆ Orzech wodny «Trapa natans, euroazjatycka roślina wodna z rodziny kotewkowatych, z liśćmi nawodnymi zebranymi w różyczkę i jadalnych owocach - orzechach z czterema kolcami; w Polsce bardzo rzadka, chroniona; kotewka orzech wodny»

∆ Orzech ziemny «Arachis hypogaea, brazylijska roślina zielna z rodziny motylkowatych, uprawiana w klimacie ciepłym ze względu na jadalne nasiona, z których wytłacza się olej arachidowy; nasiona tej rośliny, orzeszki ziemne, orzeszki arachidowe, arachidy»

∆ Orzech amerykański → orzesznica

3. blm

«drewno różnych gatunków drzew orzechowych»

Meble z orzecha.

∆ Jasny, ciemny orzech «kolor złocistobrązowy»

4. blm

górn. «gatunek węgla o wielkości ziarn od 25 do 80 mm»