- padać
- ndk I, \padaćam, \padaćasz, \padaćają, \padaćaj, \padaćał - paść dk Vc, padnę, padniesz, padnij, padł, padli, padły1. «zmieniać nagle pozycję stojącą na leżącą; przewracać się, walić się»
Padła zemdlona.
Padł na wznak.
Padł na łóżko jak kłoda.
Podcinane drzewa padały na ziemię.
◊ Paść na fotel, na krzesło itp. «siąść bezwładnie, ciężko na fotelu, na krześle itp.»◊ Padać na kolana, na klęczki «klękać»◊ Padać (przed kimś) plackiem «zabiegać o czyjeś względy, płaszczyć się przed kimś, podlizywać się komuś»◊ Padać z nóg, ze zmęczenia, z wyczerpania, z głodu itp. «być krańcowo wyczerpanym, pozbawionym sił wskutek wyczerpania, głodu itp.»◊ Padać komuś, w czyjeś ramiona, objęcia «ściskać, obejmować kogoś; rzucać się komuś na szyję»◊ Padać (komuś) do nóg «klękać u czyichś stóp z prośbą, podziękowaniem, na znak czci, oddania»◊ Padam do nóg, do nóżek «dawny uniżony zwrot grzecznościowy używany przez mężczyzn; moje uszanowanie, żegnam»◊ Padnij! «komenda wojskowa»2. częściej dk «zginąć gwałtowną, nagłą śmiercią (zwykle na polu walki, wskutek epidemii itp.)»Padł na froncie, na posterunku, w boju, w walce.
◊ Paść pod kosą, pod siekierą, pod toporem «o drzewach, roślinach itp.: zostać wyciętym, ściętym»◊ Padać jak muchy «ginąć masowo, w dużej liczbie»◊ Padać ofiarą, łupem, pastwą czegoś «umierać, ginąć, niszczeć wskutek czegoś»◊ Padać trupem, padać martwym, nieżywym, bez życia «umierać natychmiast, ginąć»◊ Niech trupem padnę, jeżeli… «rodzaj zaklęcia; niech skonam»◊ Padać w gruzy «być burzonym, rozpadać się»3. zwykle dk «o jakimś terytorium, o kraju, mieście itp.: zostać zdobytym przez nieprzyjaciela»Po długiej obronie miasto padło.
4. «spuszczać się szybko z góry na dół; spadać, zlatywać»Dojrzałe jabłka ze stukiem padały na ziemię.
Deszcz padał od rana.
◊ Podejrzenie, posądzenie, wina pada na kogoś «podejrzewa się, obwinia się kogoś o coś»◊ Lęk, strach, trwoga pada na kogoś «kogoś ogarnia lęk, trwoga, ktoś się bardzo boi»◊ Wybór pada na kogoś, na coś «ktoś (coś) zostaje wybrany spośród innych»◊ Czyjś głos padł na kogoś, na coś «ktoś głosował na kogoś, na coś»◊ Akcent pada na pierwszą, drugą itp. sylabę, samogłoskę «pierwsza, druga itp. sylaba, samogłoska jest akcentowana»□ Niedaleko pada jabłko od jabłoni.5. (tylko z podmiotem nieżywotnym) «kierować się z jakiegoś punktu na inny, zatrzymywać się na czymś, trafiać na coś (zwłaszcza o świetle lub spojrzeniu)»Wzrok, spojrzenie pada na coś.
Blask lampy padający na pokój.
Cienie drzew padają na drogę.
Promienie słońca padały przez otwarte okna.
◊ Cień pada na kogoś «coś komuś przynosi ujmę, psuje opinię»◊ Pada bramka, rekord, wynik itp. «w zawodach sportowych, współzawodnictwie: zostaje zdobyta bramka, zostaje osiągnięty wynik lepszy od dotychczasowego»◊ Wygrana padła na jakiś, na czyjś los «wygrał czyjś los (numer) na loterii»◊ Pada słowo, rozkaz, hasło itp. «słowo, rozkaz, hasło itp. zostaje głośno wypowiedziane»◊ Pada strzał «ktoś strzela»◊ pot. Padło komuś na mózg, na rozum «ktoś dostał pomieszania zmysłów; coś spowodowało u kogoś chorobę psychiczną»pada nieos.1. «jest deszcz»Dziś pada od rana.
2. «słychać wypowiedziane słowa, coś zostaje głośno wypowiedziane»Proszę wejść - padło zza drzwi.
Słownik języka polskiego . 2013.
