pański

\pańskiscy

1. «należący do mężczyzny, właściwy mężczyźnie, do którego się zwracamy używając formy pan»

Pański list był bardzo miły.

Pańska sytuacja jest trudna.

Jak się czuje pańska żona?

Czy to pańska książka?

2. przestarz. «odnoszący się do pana, należący do pana, taki jak u pana, bogacza, magnata, arystokraty, właściciela majątku ziemskiego»

Pańska rezydencja.

Pańskie kaprysy.

Pański gest.

Pańskie przyzwyczajenia, maniery.

◊ Czepiać się, trzymać się pańskiej klamki «dawniej zwykle o drobnej szlachcie: żyć na koszt wielkiego pana, magnata, arystokraty, korzystać z jego poparcia, utrzymania, opieki itp.»

□ Pańskie oko konia tuczy.

□ Łaska pańska na pstrym koniu jeździ.

3. przestarz. «odnoszący się do Boga, związany z Bogiem»

dziś tylko w niektórych związkach wyrazowych i we fraz. Mieć z kimś, z czymś krzyż pański «mieć z powodu kogoś lub czegoś kłopoty, zmartwienia, trudności»

◊ Roku Pańskiego… (np. 1600) «w roku… (np. 1600), licząc od narodzenia Chrystusa»

◊ Święci pańscy! «wykrzyknienie wyrażające podziw, zdumienie, oburzenie itp.»

pańskie blm

w użyciu rzecz., przestarz. «grunty pańskie, dworskie obrabiane przez chłopów pańszczyźnianych lub najemników»

Pracować na pańskim.

po pańsku «w sposób właściwy panu, jak pan»

Zachowywać się po pańsku.

Ugościć kogoś po pańsku.

Żyć po pańsku.

z pańska «w sposób przypominający, naśladujący pana»

Traktować kogoś z pańska.

Ubierać się, nosić się z pańska.

Zachowywać się z pańska.