- podstawa
- ż IV, CMs. \podstawawie; lm D. \podstawaaw1. «rzecz, na której coś stoi, opiera się, wspiera się; w architekturze i sztuce: dolna część budowli, kolumny, pomnika, rzeźby itp. (np. fundament, cokół, postument)»
Podstawa kamienna, marmurowa, betonowa albo podstawa z kamienia, z marmuru, z betonu.
Podstawa posągu, pomnika, wieży, baszty, lampy, obrabiarki itp.
∆ anat. Podstawa czaszki «dolna część czaszki»∆ geol. Podstawa erozyjna a. erozji «poziom zbiornika wodnego, do którego uchodzi rzeka; teoretyczna granica, do której może działać erozja wgłębna rzeki»∆ meteor. Podstawa chmur «odległość między dolną granicą chmury a ziemią lub poziomem morza»2. «zasadniczy element czegoś, założenie, zasada, podbudowa, podwalina czegoś; początek, punkt wyjścia»Pewna, obiektywna, niewzruszona, zdrowa, trwała podstawa.
Chwiejna, krucha, fałszywa podstawa.
Podstawy naukowe, ekonomiczne, prawne, materialne, klasowe.
Podstawa bytu, egzystencji, utrzymania, życia, rozwoju, działania, polityki, wychowania, wykształcenia, cywilizacji, wiedzy.
Coś stanowi, tworzy podstawę czegoś, do czegoś.
Coś służy za podstawę czemuś.
Coś leży u podstawy czegoś.
Mieć, przyjąć coś za podstawę.
Opierać, oprzeć coś na jakiejś (np. mocnej) podstawie, na jakichś podstawach.
∆ jęz. Podstawa słowotwórcza «wyraz podstawowy, którego temat zostaje użyty do utworzenia nowej jednostki wyrazowej»∆ hist. Praca u podstaw «jedno z haseł pozytywizmu, nawołujące do pracy nad ekonomicznym i kulturalnym podniesieniem kraju»◊ Nie bez podstaw, podstawy «nie bez racji, słuszności»◊ Na podstawie czegoś «opierając się na czymś (jako na dowodzie, biorąc coś za punkt wyjścia)»◊ Mieć podstawę, podstawy do czegoś «być uprawnionym do czegoś, móc uzasadnić coś (swoje postępowanie) czymś»3. mat. «wyróżniony bok w figurze geometrycznej; ściana wielościanu nie będąca jego ścianą boczną»Podstawa trójkąta, równoległoboku, ostrosłupa, stożka itp.
∆ Podstawa potęgi «liczba, którą podnosi się do określonej potęgi»
Słownik języka polskiego . 2013.