- porwać
- dk IX, \porwaćrwę, \porwaćrwiesz, \porwaćrwij, \porwaćał, \porwaćany - porywać ndk I, \porwaćam, \porwaćasz, \porwaćają, \porwaćaj, \porwaćał, \porwaćany1. «schwyciwszy, schwytawszy zabrać, uwieźć, uprowadzić kogoś, coś siłą, przemocą, wbrew czyjejś woli»
Porwać kogoś dla okupu.
Jastrząb porwał zająca.
Porwał mu z domu rower i uciekł.
◊ Niech cię, go itp. licho porwie, diabli porwą «przekleństwo»2. «gwałtownie ruszyć kogoś, coś z miejsca i przenieść dalej; unieść»Wiatr porwał mu kapelusz.
Powódź porwała siano z łąk.
Porwał ich silny prąd rzeki.
3. «chwycić, złapać, ująć kogoś, coś gwałtownie, szybko»Porwać kogoś w ramiona, w objęcia.
Porwać kapelusz a. porwać za kapelusz.
Porwał go za kołnierz i wyrzucił za drzwi.
◊ Porwać za broń «stanąć, wystąpić do walki»przen.a) «opanować, ogarnąć, zdjąć kogoś»Porwał kogoś żal, gniew, śmiech.
b) «wzbudzić czyjś podziw, zachwyt, entuzjazm; opanować czyjeś uczucia, pociągnąć kogoś za sobą»Mówca porwał słuchaczy.
Pieśń porywała naród do walki.
4. tylko dk «rwąc podrzeć; poszarpać, porozrywać na wiele części»Porwać list na strzępy.
Chodzić w porwanej koszuli.
5. tylko dk, książk. «ruszywszy z miejsca, pobiec, pojechać szybko; popędzić, pomknąć»Konie porwały z kopyta.
porwać się - porywać się1. «ująć się, chwycić się, złapać się gwałtownie za coś»Porwać się za głowę.
Porwać się za boki ze śmiechu.
2. «powstać szybko, ruszyć się nagle, raptownie; zerwać się»Porwać się z łóżka, z krzesła.
Porwać się na równe nogi.
Porwać się do bitki.
3. «rzucić się, targnąć się na kogoś; napaść, zaatakować kogoś»Porwał się na nich z nożem.
Na kogo się porywasz?!
◊ Porwać się na czyjeś życie «usiłować zabić kogoś»◊ Porwać się na coś (na jakąś pracę, jakieś zadanie) «podjąć się śmiało czegoś bardzo trudnego, ważyć się na coś»◊ pot. Porwać się z motyką na słońce «zaatakować słabymi siłami, za pomocą niewystarczających środków, kogoś potężnego; chcieć dokonać rzeczy niemożliwej»4. «chwycić, złapać za coś jeden drugiego (zwykle zaczynając bójkę, bitkę)»Porwali się za włosy, pot. za łby.
5. tylko dk «zostać porwanym, podartym»Firanka się porwała.
Słownik języka polskiego . 2013.