poza

I

ż IV, CMs. pozie

1. lm D. póz

«układ postaci, ułożenie ciała, postawa»

Niedbała, wymuszona, zalotna poza.

2. blm

«przesada w zachowaniu się, afektacja, nienaturalność, maniera»

Ta nieśmiałość to poza.

II

«przyimek łączący się z rzeczownikami (lub innymi wyrazami pełniącymi ich funkcję) w narzędniku, niekiedy w bierniku; w funkcjach przestrzennych - będący wzmocnionym odpowiednikiem przyimka za»

a) «w połączeniu z biernikiem - oznacza kierunek dalszy niż punkt, granica wyznaczone rzeczownikiem lub kierunek na zewnątrz przestrzeni ograniczonej»

Patrzeć poza rzekę.

Wybiegł poza bramę.

b) «w połączeniu z narzędnikiem - oznacza miejsce dalsze niż położenie przedmiotu oznaczonego przez rzeczownik, a na zewnątrz przestrzeni ograniczonej»

Spędzać czas poza domem.

Akcja rozgrywa się poza krajem.

◊ Poza nawiasem, poza nawias czegoś «o kimś, o czymś wyłączonym z zakresu czegoś»

◊ Poza obrębem czegoś, poza obręb czegoś; poza ramami czegoś, poza ramy czegoś «o kimś, o czymś, kto, co nie mieści się w zakresie czegoś»

◊ Poza oczy, oczami, plecami «o słowach, opiniach, itp. ukrywanych przed kimś, a niekorzystnych dla niego»

◊ Mieć coś poza sobą «przeżyć coś; także: osiągnąć coś (w przeszłości)»

c) «w połączeniu z narzędnikiem - oznacza ograniczenie lub wyłączenie z zakresu, zasięgu; z wyjątkiem, oprócz»

Praca wykonana poza godzinami biurowymi.

Widywali się poza lekcjami.

Nie widział świata poza nią.

d) «w połączeniu z narzędnikiem - oznacza poszerzenie zakresu czegoś o inne przedmioty, ludzi, sprawy; oprócz»

Poza nim poszkodowanych było jeszcze kilka osób.

poza tym

1. «wyrażenie przyłączające inne zdanie, niekiedy o treści kontrastującej lub przeciwstawnej»

Uczył się i pracował, poza tym brał udział w zajęciach społecznych.

Chłopiec uczył się dobrze, poza tym był to urwis.

2. «wyrażenie zamykające szereg wyliczeniowy, stawiane przed jego ostatnim członem»

Zna język włoski i hiszpański, poza tym trochę francuskiego.