poznać

dk I, \poznaćznam, \poznaćznasz, \poznaćznają, \poznaćznaj, \poznaćznał, \poznaćznany - poznawać ndk IX, \poznaćznaję, \poznaćznajesz, \poznaćwaj, \poznaćwał, \poznaćwany

1. «przeniknąć coś myślą, uświadomić sobie związki, zależności między elementami czegoś; dojść do znajomości czegoś; posiąść wiedzę o kimś lub o czymś; nauczyć się czegoś»

Poznać istotę czegoś.

Poznać historię, literaturę jakiegoś okresu.

Poznać miasto, okolicę.

Poznawać świat.

Dobrze poznać jakiegoś filozofa, pisarza.

Poznać czyjś charakter, czyjeś możliwości.

Poznać kogoś bliżej, lepiej.

Poznać języki obce.

2. «doświadczyć, doznać czegoś, przekonać się o czymś, o czyjejś wartości, o cechach czegoś»

Poznać głód, nędzę, poniżenie.

Poznać uczucie radości, rozkoszy, strachu.

□ Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.

□ Zjesz z kim beczkę soli, nim poznasz do woli.

3. «odgadnąć, spostrzec, zrozumieć coś, domyślić się czegoś; zorientować się w czymś, jaki ktoś jest, przejrzeć, rozpoznać kogoś»

Poznać czyjeś plany, tajemnice, zamiary.

Łatwo można poznać po jego minie, kiedy kłamie.

Poznałam, żeś płakał.

◊ Dać coś poznać; nie dać czegoś poznać po sobie «uzewnętrznić coś, pozwolić komuś coś zrozumieć, domyślić się czegoś; nie uzewnętrznić czegoś»

◊ pot. Poznać (kogoś, coś, że…) «można poznać, rozpoznać, domyślić się (że…)»

□ Poznać głupiego po śmiechu jego.

□ Poznać pana po cholewach.

4. «zobaczywszy lub usłyszawszy kogoś (coś) uświadomić sobie, przypomnieć sobie, kto to (co to) jest»

Poznać kogoś po chodzie, po głosie, po krokach, po ruchach.

Poznać kogoś z daleka.

Poznać kogoś po latach niewidzenia.

◊ Ktoś kogoś nie poznaje a) «ktoś udaje, że kogoś nie zna, nie zauważa kogoś» b) «ktoś dostrzega w kimś ogromną zmianę, dziwi się tej zmianie»

5. «zawrzeć znajomość z kimś; zostać przedstawionym komuś»

Poznać kogoś na przyjęciu.

Mieć przyjemność poznać kogoś.

Polubił nowo poznanych kolegów.

∆ Miło mi (było) poznać pana, panią «formułka wypowiadana przy pożegnaniu lub przy prezentowaniu sobie osób nie znających się»

6. «przedstawić kogoś komuś; zapoznać, zaznajomić»

Poznać przyjaciela z koleżanką.

Poznać ze sobą znajomych.

poznać się - poznawać się

1. «zawrzeć znajomość, zostać sobie nawzajem przedstawionym»

Poznali się na balu.

Poznajcie się - to moja córka.

2. «poznać siebie wzajemnie, posiąść wzajemnie wyobrażenie, wiadomości o sobie»

Poznali się już dobrze.

Chcemy się bliżej poznać.

3. «należycie ocenić kogoś, coś (zwykle w zwrotach: poznać się na kimś, na czymś)»

Poznać się na pracowniku.

Poznać się na żarcie.

4. «zobaczywszy się lub usłyszawszy poznać jeden drugiego, rozpoznać w sobie znajomych»

Poznali się po głosie.

Mimo upływu lat poznali się natychmiast.