próba

ż IV, CMs. \próbabie; lm D. prób

1. «badanie mające na celu sprawdzenie jakości, sprawności działania czegoś, np. wytrzymałości materiału; także sprawdzenie prawidłowości działania jakiegoś urządzenia»

Próba maszyny, mostu.

Próba głosu.

Próba siły, sprawności, działania czegoś.

Próba wytrzymałości a. na wytrzymałość materiału.

Próba metalu na zginanie.

Próby z gazami.

Próby na zwierzętach.

Przygotować coś, np. urządzenie, maszynę do próby.

Poddawać próbie.

◊ Zrobić coś na próbę, tytułem próby «zrobić coś w celu przekonania się o czymś, sprawdzenia czegoś»

◊ Wystawić kogoś, coś na próbę «zachować się w sposób mający sprowokować czyjąś reakcję dla przekonania się o czymś»

◊ Wytrzymać próbę czasu, wieku itp. «okazać się trwałym»

przen.

Próba charakteru.

Próba nerwów.

2. «usiłowanie, wysiłek podjęty w celu dokonania czegoś»

Bezskuteczne, udaremnione próby.

Próba pojednania, nawiązania rozmowy.

Próba ratowania życia.

Próba odszukania, znalezienia kogoś, czegoś.

Próby powiodły się, nie powiodły się.

3. «zdarzenie, okoliczności, zwłaszcza niekorzystne, w których się ujawniają czyjeś prawdziwe cechy, które się stają sprawdzianem czegoś»

Czas prób.

Przetrzymać próbę.

Przejść przez ciężkie próby, przez wiele prób.

◊ Próba ogniowa, próba ognia «bitwa, w której się ujawnia wartość bojowa żołnierzy»

4. → próbka w zn. 1

Pobrano próbę krwi.

∆ med. Próba tuberkulinowa «przylepienie plastra z maścią tuberkulinową lub bezpośrednie wtarcie maści w określone miejsce na skórze stosowane w celu stwierdzenia zetknięcia się pacjenta z gruźlicą»

5. «wynik usiłowań, doświadczeń; coś, co stanowi dowód podejmowanych prac, wysiłków»

Przedstawił próbę swojej pracy.

Ta książka była jego pierwszą próbą pisarską.

6. «zawartość metalu szlachetnego, np. złota, srebra w stopie z innymi metalami, wyrażona w stosunku do tysięcznej części stopu; znak stempla urzędu probierczego wskazujący zawartość metalu szlachetnego danego wyrobu»

Złoto pierwszej, drugiej itp. próby.

Na pierścionku nie było próby.

7. «przygotowywanie sztuki, koncertu itp. przez ćwiczenie scen sytuacyjnych, opanowanie tekstu przez aktorów, opanowanie poprawnej gry muzyków itp. do odegrania przed publicznością»

Próba czytana, generalna.

Ostatnia próba przed premierą.

Przychodzić na próby.

Być na próbie przedstawienia.

‹śrdwłc.›