- przejść
- dk, \przejśćjdę, \przejśćjdziesz, przejdź, przeszedł, przeszła, przeszli - przechodzić ndk VIa, \przejśćdzę, \przejśćdzisz, \przejśćchodź, \przejśćdził1. «idąc przebyć jakąś drogę, przekroczyć coś, udać się dokądś, minąć kogoś, coś»
W ciągu dnia przeszedł piętnaście kilometrów.
Przeszedł pieszo przez całe miasto.
Przejść przez most, przez jezdnię, przez ulicę.
Przejść rzekę w bród.
Na obiad przeszli do drugiego pokoju.
Przeszli do ogrodu.
Przeszła obok i nie zauważyła go wcale.
Czy nikt tędy nie przechodził?
◊ Przejść suchą nogą «przejść nie zamoczywszy, nie zabłociwszy nóg (obuwia)»◊ Przejść komuś drogę «przejść w poprzek drogę tuż przed kimś idącym nią»2. «przejechać, przesunąć się itp. z miejsca na miejsce»Właśnie przeszedł tędy pociąg.
Chmury przeszły.
Burza przeszła bokiem.
Słońce przeszło na drugą stronę nieba.
Zaraza przeszła przez cały kraj.
3. «zostać przekazanym, oddanym»Książka przechodziła z rąk do rąk.
◊ Coś przeszło (przechodzi) przez czyjeś ręce «ktoś załatwił (załatwia) coś, rozporządził (rozporządza) czymś»◊ Coś (np. wieści, wydarzenia) przechodzą z ust do ust «coś (np. wieści, wydarzenia) są rozgłaszane, przekazywane ustnie»◊ Przejść do historii, do potomności «zostać uwiecznionym, zapamiętanym; upamiętnić się, wsławić się»◊ Przejść na kogoś, na czyjąś własność «dostać się komuś, stać się czyjąś własnością»4. «przedostać się, przesunąć się przez coś; przeniknąć, przeszyć na wylot»Igła nie chciała przejść przez gruby materiał.
Jedzenie z trudem przechodziło mu przez gardło.
Światło nie przechodziło przez brudne szyby.
Kula przeszła przez płuca.
◊ Ani przez myśl (przez głowę) coś komuś nie przeszło «ani przez chwilę ktoś o czymś nie pomyślał»◊ Słowa nie chcą przejść a. przechodzą z trudem komuś przez gardło «ktoś nie może czegoś powiedzieć, wyznać, z trudem dobywa głosu»◊ Strach, zimno, dreszcze, ciarki itp. przeszły kogoś a. po kimś «ktoś odczuł nagły strach, zimno, dreszcze, ciarki itp.»5. «o liniach, szlakach, drogach itp.: zostać przeprowadzonym, nakreślonym, przeciągniętym przez coś; przeciąć coś»Przez środek wsi przejdzie szosa.
Przez rzekę przechodzi granica.
6. «minąć, upłynąć, skończyć się»Zima nareszcie przeszła.
Terminy realizacji zobowiązań dawno przeszły.
Ból powoli przechodził.
◊ Coś przeszło (przechodzi) bez echa, bez wrażenia «coś nie wywołało oczekiwanej reakcji, odpowiedniego wrażenia, oddźwięku»7. «przeżyć, doświadczyć, doznać, przebyć»Przejść ciężki okres.
Wiele przeszła podczas wojny.
Przejść twardą szkołę życia.
Przejść ciężką grypę.
8. pot. «ucząc się przyswoić sobie jakąś wiedzę lub ucząc kogoś sprawić, że przyswoi on sobie jakąś wiedzę; przestudiować»Powtarzała z dziećmi to, co przeszły w zeszłym roku w szkole.
9. «zmienić coś, np. pracę, stanowisko, sposób bycia; zacząć robić coś innego albo inaczej»Przejść do innej instytucji.
Przejść na nowe stanowisko.
Przejść na emeryturę.
Przejść na inną wiarę.
∆ Przejść do wyższej, do następnej klasy; przechodzić z klasy do klasy «otrzymać promocję do wyższej, do następnej klasy»◊ Przejść nad czymś do porządku dziennego «przerwać dyskusję, naradę nad jakąś sprawą i zająć się następną; także w znaczeniu przenośnym: pominąć, zignorować coś, nie uznać za godne zainteresowania»◊ Przejść do innego tematu, na inny temat «zmienić temat rozmowy, przemówienia; zacząć mówić o czymś innym»◊ Przejść na „ty" «zacząć mówić sobie z kimś „ty", zwracać się do siebie po imieniu»10. «zmienić się, przekształcić się w coś, dojść w rozwoju, w przemianach do jakiegoś stadium, obrócić się w coś»Zamiłowanie przeszło w manię.
Szarpanina przeszła w bójkę.
Energia chemiczna przechodzi w elektryczną.
Mgła powoli przechodziła w mżawkę.
11. zwykle dk «zostać przyjętym, uchwalonym, nie zostać odrzuconym w wyborach»Wniosek przeszedł większością głosów.
Jego kandydatura nie przeszła.
12. «przewyższyć, prześcignąć kogoś, coś, okazując się lepszym, doskonalszym, większym itp.»Artysta przeszedł samego siebie.
Uczeń przeszedł mistrza.
◊ Coś przechodzi (wszelkie) granice, pojęcie, (najśmielsze) wyobrażenia, oczekiwania itp. «coś wykracza poza przyjęte ramy, jest trudne do objęcia rozumem, zaskakuje»13. zwykle dk «zostać przesyconym, przesiąkniętym czymś»Ubranie przeszło wilgocią.
Kożuch przeszedł zapachem naftaliny.
14. → przechodzićprzejść się «przespacerować się, pochodzić»Przejść się po mieście, po ogrodzie.
Przeszedł się po pokoju.
Słownik języka polskiego . 2013.
