przemówić

dk VIa, \przemówićwię, \przemówićwisz, \przemówićmów, \przemówićwił - przemawiać ndk I, \przemówićam, \przemówićasz, \przemówićają, \przemówićaj, \przemówićał

1. częściej ndk «wygłaszać mowę, przemówienie; zwracać się z mową do jakiegoś audytorium, do grona osób»

Przemawiać porywająco, z zapałem.

Przemawiać publicznie.

Przemawiał do dużego audytorium.

Przemówić na wiecu, na zebraniu.

2. «odezwać się do kogoś, powiedzieć coś, przerywając milczenie»

Przemówić do kogoś czule, rozsądnie, serdecznie.

Przemów wreszcie - odezwij się.

Nie powiedziała ani słowa, czekała, żeby przemówił pierwszy.

◊ Przemówić komuś do serca, do rozumu, do sumienia, do rozsądku «powiedzieć w sposób przekonywający do kogoś, tak żeby to dotarło do czyjegoś serca, rozumu, sumienia, trafić do czyjegoś przekonania»

◊ Przemawiać za kimś, za czymś, w czyjejś obronie, na czyjąś korzyść a. przeciw komuś, czemuś itp. «popierać kogoś, coś, wypowiadać się za kimś za czymś lub sprzeciwiać się, być przeciwnym czemuś»

◊ Coś przemawia za czymś, za kimś a. przeciw czemuś, komuś «coś świadczy na czyjąś korzyść lub przeciwko komuś, dowodzi czegoś, stwarza prawdopodobieństwo czegoś»

◊ Coś przemawia do kogoś lub czegoś «coś jest zrozumiałe, wywołuje żywy oddźwięk, wzrusza»

◊ Coś przemawia przez kogoś «ktoś daje wyraz czemuś w mowie»

◊ pot. Przemówić komuś do kieszeni «dać komuś łapówkę»

◊ Coś aż przemawia «coś przyciąga oczy, jest bardzo ładne, harmonijne»

□ Przemówił dziad do obrazu, a obraz do niego ani razu.

3. zwykle ndk «przejawiać się w czymś, znajdować wyraz w czymś; uzewnętrzniać się, ujawniać się, odbijać się»

Z oczu jej przemawiał gniew.

Z jego twarzy przemawiała złość.

◊ Zazdrość, złość, nienawiść itp. przemawia przez kogoś «czyjeś słowa podyktowane są zazdrością, złością, nienawiścią itp.»

4. tylko dk «odzyskać dar mowy»

Po wyzdrowieniu chory przemówił.

przemówić się - przemawiać się «zrobić sobie wzajemnie wyrzuty; posprzeczać się, pokłócić się»

Przemówić się z kimś.

Głośno przemawiali się o coś.