- puszczać
- ndk I, \puszczaćam, \puszczaćasz, \puszczaćają, \puszczaćaj, \puszczaćał, \puszczaćany - puścić dk VIa, puszczę, \puszczaćcisz, puść, \puszczaćcił, puszczony1. «przestawać trzymać ręką, zwalniać uchwyt, wypuszczać z ręki»
Puszczał rękę dziecka i gestykulował.
Puszczać (koniom) cugle, wodze, lejce.
◊ Puszczać wodze marzeniom, fantazji itp. «nie tłumić marzeń, fantazji itp.; poddawać się im»◊ Lód puszcza «lód topnieje, rozmarza»◊ Mróz, zima puszcza «robi się cieplej, następuje odwilż»2. «powodować, sprawiać, żeby coś leciało, płynęło, poruszało się itp.; wyrzucać w powietrze»Puszczać wodę z kranu.
Puszczać konia cwałem.
Dzieci puszczały latawca.
∆ Puszczać bańki mydlane, z mydła «wydmuchiwać przez słomkę lub rurkę szklaną pęcherzyki z mydła rozrobionego wodą»∆ Puszczać krew «nacinać żyłę w celu spowodowania upływu krwi i obniżenia ciśnienia (dawny zabieg leczniczy)»◊ Puszczać coś mimo uszu «nie zwracać uwagi na czyjeś słowa»◊ Nie puścić pary z ust (pot. z gęby) «nie wygadać się z czymś, zachować tajemnicę; nie odezwać się, milczeć»◊ Puszczać coś (komuś) płazem «pozostawiać coś bez kary, wybaczać»◊ Puszczać coś w niepamięć «zapominać, uznawać coś (np. urazę, krzywdę) za niebyłe»◊ Puszczać coś z dymem «niszczyć coś ogniem, palić»◊ pot. Puszczać oko, oczko do kogoś «mrugać do kogoś zalotnie»◊ Puszczać kaczki «rzucać płaskim kamieniem w taki sposób, żeby się kilkakrotnie odbił od powierzchni wody»3. «pozwalać komuś odejść, wyjść, wydostać się skądś; zwalniać (z więzienia, aresztu); wypuszczać»Przyjdę, jeżeli rodzice mnie puszczą.
Nie puszczała dziecka na podwórko.
Puszczono go za kaucją.
Puścić kogoś na wolność.
∆ Puszczać kogoś przodem «pozwalać komuś iść przed sobą, przepuszczać kogoś»◊ Puszczać kogoś samopas «nie kontrolować czyjegoś postępowania, pozostawiać kogoś samemu sobie (bez nadzoru, opieki)»◊ Puszczać kogoś z torbami «czynić kogoś biedakiem, rujnować»◊ posp. Puszczać kogoś (rzad. coś) kantem, w trąbę «zrywać z kimś, porzucać, opuszczać kogoś (coś)»4. «pozwalać wejść, dostać się gdzieś (zwykle z przeczeniem); wypuszczać»Nie puszczać kogoś za próg domu.
Dzieci bez opieki nie puszczano na trybuny.
5. «wydawać, wypuszczać z siebie, wytwarzać; wydzielać»Drzewa puszczają listki.
Jagody puszczają już sok.
◊ (częściej dk) Puścić farbę a) łow. «o zwierzynie: zacząć krwawić, będąc zranionym» b) pot. «zdradzić się z czymś, co się starannie ukrywało»6. «sprawiać, żeby coś obiegło wielu ludzi, krążyło wśród nich (często w zwrotach: puszczać w kurs, w obieg); rozgłaszać, rozpuszczać coś (np. plotkę, wiadomość)»Puszczać w obieg fałszywe pieniądze.
Puszczać złośliwe plotki o kolegach.
7. «uruchamiać jakieś urządzenie, jakiś mechanizm, sprawiać, żeby coś zaczynało pracować, funkcjonować, było w ruchu; uruchamiać»Puszczać adapter, płytę gramofonową, magnetofon.
Puszczać w ruch maszynę, fabrykę.
◊ pot. Puszczać w ruch pięści «zaczynać okładać, bić kogoś pięściami»8. «przeprowadzać, budować coś gdzie (np. drogę, tunel)»Puszczać linię kolejową poza miastem.
9. «ustępować pod naciskiem, rozluźniać się, rozrywać się»Drzwi puściły.
Drzwi nie puszczają.
Klamry, nity, śruby puszczają.
∆ Oczko puszcza «w tkaninie trykotowej: po przetarciu lub pęknięciu nitki oczko pruje się dalej»10. «tracić częściowo barwę, odbarwiać się; o plamach: dawać się usunąć, wywabić»Bluzka puszcza w praniu.
Brud nie puszcza.
11. «o roślinach: zaczynać się rozwijać, wydawać nowe pędy; kiełkować»Wierzby już puszczają.
12. pot. «szybko, lekkomyślnie wydawać pieniądze, tracić mienie; trwonić»Wszystko puszcza na wódkę i hulanki.
W rok puścił cały spadek.
13. daw. «oddać coś, zrzec się czegoś na zasadzie zapisu, zastawu, dzierżawy itp.»dziś tylko we fraz. Puszczać w dzierżawę.puszczać się - puścić się1. «zaczynać szybko poruszać się w jakimś kierunku, zaczynać iść, biec, jechać itp.; wyruszać, udawać się»Puszczać się pędem po schodach.
Puszczać się w drogę.
Puszczać się biegiem, cwałem, galopem, kłusem, jak strzała.
◊ żart. Puszczać się w tany, w pląsy «zaczynać tańczyć»◊ Puszczać się na szerokie wody «zaczynać robić coś z rozmachem, decydować się na wielkie przedsięwzięcie»◊ Puszczać się na niebezpieczne (mętne, zdradzieckie) wody «podejmować niebezpieczne (ryzykowne, podejrzane) działanie»◊ przestarz. Puszczać się w zawody «zaczynać współzawodniczyć (z kim) o coś»2. częściej dk «zacząć ciec, wyciekać, płynąć; pociec»Krew puściła mu się z nosa.
3. posp. «zwykle w odniesieniu do kobiety: prowadzić rozwiązłe życie»
Słownik języka polskiego . 2013.
