robota

ż IV, CMs. \robotaocie; lm D. \robotabót

1. «zespół czynności, akcji podejmowanych w celu wykonania, wyprodukowania, wytworzenia, dokonania czegoś; praca, działanie, działalność, robienie czegoś; robocizna»

Łatwa, żmudna, niewdzięczna robota.

Robota domowa, kuchenna.

Robota stolarza, murarza, ogrodnika.

Koszt roboty.

Nawał, huk, masa roboty.

Sweter, szalik własnej roboty.

Brać się, zabrać się, wziąć się, przykładać się do roboty.

Dać komuś coś do roboty.

Mieć coś do roboty.

Zacząć, przerwać, skończyć robotę.

Zmuszać, nakłaniać kogoś do jakiejś roboty.

Robota idzie (składnie), wre.

Ktoś jest solidny, uczciwy w robocie.

∆ Ciężkie roboty «praca w kamieniołomach, kopalniach itp., stosowana czasem jako kara dla przestępców»

∆ Roboty przymusowe «w okresie II wojny światowej: praca (wykonywana zwłaszcza na terenie III Rzeszy) w przemyśle zbrojeniowym, w gospodarstwach rolnych itp., do której zmuszano ludzi wywiezionych przemocą z krajów okupowanych przez władze hitlerowskie; praca fizyczna, na którą skazuje się w niektórych krajach przestępców kryminalnych lub politycznych»

◊ pot. Czarna robota «ciężka, żmudna praca, zwykle fizyczna, licho płatna, podrzędna»

◊ Krecia robota «działanie skryte, podstępne, destrukcyjne»

◊ Papierkowa robota a) «praca biurowa» b) «czynności typu administracyjno-porządkowego (wypełnianie formularzy, prowadzenie kartotek, pisanie sprawozdań itp.) obciążające np. lekarza, nauczyciela, pracownika naukowego»

◊ Nie mieć tu (tam itp.) nic do roboty «być tu (tam) zbędnym»

◊ Robić dobrą robotę «pracować, działać pożytecznie; zajmować się czymś pożytecznym»

◊ Ugrzęznąć (po uszy) w robocie «być całkowicie pochłoniętym jakąś pracą; utknąć w jakiejś pracy, nie mogąc posuwać jej naprzód»

◊ Robota pali się komuś w rękach «ktoś pracuje bardzo szybko, bardzo wydajnie»

◊ Coś jest (jeszcze) w robocie «coś jest wykonywane, (jeszcze) nie skończone; nad czymś się (jeszcze) pracuje»

◊ Kij, bat itp. (jest, był, będzie) w robocie «ktoś bije (bił, będzie bił) kogoś kijem, batem»

◊ posp. Odwalać robotę «wykonywać coś byle jak, aby zbyć»

◊ środ. Mokra robota «rabunek, napaść, podczas których dochodzi do zranienia kogoś lub do morderstwa»

2. tylko w lm «zbiorowe prace fizyczne»

Roboty budowlane, drogowe.

Roboty polowe a. roboty w polu.

Roboty przy żniwach.

Kierownik robót.

Plan, harmonogram robót.

Rozpocząć, prowadzić, zakończyć roboty.

Roboty są w pełnym toku.

∆ Roboty publiczne «prace organizowane i finansowane przez państwo lub samorząd terytorialny w celu zatrudnienia bezrobotnych»

3. pot. «to, co jest (zostało, będzie) zrobione, wykonane, zdziałane, załatwione; rezultat czyjejś pracy, działania, działalności; wyrób, produkt, wytwór, dzieło, zadanie, uczynek»

Udana robota.

Dobrze, źle wykonana robota.

Zacząć, wykończyć robotę.

Oddać, przekazać komuś skończoną robotę.

Odebrać robotę od krawcowej, od szewca.

Wystawa robót szkolnych.

◊ Koronkowa robota «robota misterna, precyzyjna, kunsztowna»

◊ Coś (jest) swojej roboty «coś jest wykonane chałupniczo, nie fabrycznie»

◊ To twoja, jego itp. robota! «to twoja, jego sprawka»

4. tylko w lp, pot. «zajęcie, zatrudnienie, praca jako źródło zarobku, zwłaszcza zarobkowa praca fizyczna; posada; także: zakład, miejsce pracy, stanowisko pracy»

Dobrze, źle płatna robota.

Być bez roboty.

Dostać, otrzymać, rzucić, stracić robotę.

Iść, chodzić gdzieś do roboty.

Rozglądać się za jakąś robotą.

Starać się o robotę w fabryce, na budowie.

Szukać gdzieś roboty.

Pilnować roboty.

Przyjąć kogoś do roboty.

Zejść z roboty o szesnastej.

Po robocie poszli do kina.

5. tylko w lm, przestarz. «lekcja szkolnych zajęć praktycznych, np. szycia, gotowania, introligatorstwa, stolarstwa»

Nauczyciel robót ręcznych.